Аналитикон

 

 

 

80-ականների վերջերին Վարշավյան պայմանագրի նախկին անդամ Կենտրոնական Եվրոպայի երկրներում ԽՍՀՄ փլուզումից առաջ (բալթյան երկրների բացառությամբ) և հետխորհրդային երկրներում տեղի ունեցած թավշյա հեղափոխությունների հիմնարար տարբերությունը մեկն էր. առաջին դեպքում՝ ամբողջատիրական համակարգի լիակատար փլուզումն ուղեկցվում էր ռևանշի ուղին բացառող իրավական պետության ժողովրդավարական հաստատությունների ձևավորմամբ, իսկ երկրորդ դեպքում՝ այդ հաստատությունները չեն կայացել։ Բեռլինից մինչև Կիև և Մոսկվա, Տալլինից մինչև Սոֆիա ու Երևան համարյա միաժամանակ սկսված հեղափոխական գործընթացները խորտակել են խորհրդային ամբողջատիրական համակարգը, բայց նրան փոխարինելու եկած իրողությունները չափազանց տարբեր են։

 

 

1985-ին, երբ Եվրոպական հանձնաժողովը փորձում էր պանեվրոպական ինքնություն կառուցել, ի թիվս այլ խորհրդանիշների ստեղծման՝ մայիսի 9-ը  հռչակեց Եվրոպայի օր: Օրվա ընտրությունը պայմանավորված էր Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարար Ռոբերտ Շումանի՝ 1950-ի մայիսի 9-ի հայտարարությամբ, որով առաջարկվում էր Ֆրանսիայի և Արևմտյան Գերմանիայի ածխի և պողպատի արտադրությունը մեկ ընդհանուր՝ բարձրագույն իշխանության վերահսկողության հանձնել:

 

Հայ Առաքելական Եկեղեցին աշխարհի հնագույն քրիստոնեական եկեղեցիներից է, որը բյուզանդական ուղղափառությունից և հռոմեական կաթոլիկությունից տարբերվում է մի շարք վարդապետական և ծիսական առանձնահատկություններով։ Այնուամենայնիվ, ՀԱԵ գլխավոր առանձնահատկությունը` Հայաստանի հազարամյա պատմության ընթացքում իր ունեցած կարևորագույն դերն էր՝ որպես ժողովուրդն ու հասարակությունը միավորող հաստատություն։ Հատկապես այն բազմաթիվ ժամանակաշրջաններում, երբ Հայաստանը զրկված էր անկախությունից, բարձրագույն քաղաքական ղեկավարությունից և հարևան պետություններից վասալային կախվածության մեջ էր։ 

Համավարակը, որը փոխեց մեր կյանքի ռիթմը, իրականում կարող է փոխել աշխարհաքաղաքական որոշ իրողություններ ևս։

Հաշվի առնելով Իրանում արձանագրված ծանր վիճակը՝ Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան և Գերմանիան որոշեցին, շրջանցելով ԱՄՆ-ի պատժամիջոցները, բժշկական օգնություն ցուցաբերել Իրանին։ Թվում էր, թե Միացյալ Նահանգները պետք է կոշտ արձագանք տային նրանց գործողություններին, սակայն մարտի 31-ին ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Մայք Փոմփեոն հանդես եկավ ելույթով, որտեղ ակնարկեց, թե հնարավոր է համավարակի շրջանում Իրանի նկատմամբ որոշ պատժամիջոցներ անգամ հանվեն։ Միևնույն ժամանակ, Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն իր պատմության մեջ առաջին անգամ դիմեց Արժույթի Միջազգային Հիմնադրամին (ԱՄՀ) 5 մլրդ դոլարի փոխառություն ստանալու նպատակով, որպեսզի արդյունավետ պայքարի կորոնավիրուսի դեմ։ Իսկ մենք գիտենք, որ Արժույթի Միջազգային Հիմնադրամում ամենաազդեցիկը ԱՄՆ-ի խոսքն է։ Եթե իրականություն դառնային Փոմփեոյի խոստումները, և ԱՄՆ-ն էլ թույլ տար ԱՄՀ անդամ Իրանին ստանալ իր ցանկացած գումարը, կարող էինք արձանագրել Իրան-ԱՄՆ հարաբերություններում որոշակի դրական դինամիկա։

 

Թուրքիայի մամուլին վերաբերող այս հոդվածում խոսելու ենք թուրքական մամուլի ընդհանուր պատկերի, առկա խնդիրների և մարտահրավերների, ինչպես նաև առանձնահատկությունների մասին։ Ինչո՞ւ։ Քանի որ մեր անմիջական հարևանին ավելի լավ ճանաչելու միջոցներից մեկն էլ այդ երկրի մամուլն ու նրա աշխատելաոճը ճանաչելն է։ Եվ հասկանալ այն, թե ինչ պայմաններում և ինչպես է տեղի մամուլը ներկայացնում այդ երկիրն ու այդ երկրի իրադարձությունները, երևույթները, գործընթացները։ Մեր կարծիքով՝ այս կամ այն երկրում մամուլի վիճակը ոչ միայն արտացոլում է տվյալ երկրում խոսքի ազատության մակարդակը, քաղաքական և սոցիալական վիճակը, այլ նաև հենց մամուլն էլ կոչված է վերը թվարկվածը ներկայացնել մարդկանց։

Սպանացի Մեծ Հայասէր եւ Մարդասէր Կոնզալօ Հերնանտէզ Կուարչի հետ մեր առաջին հանդիպումը տեղի ունեցաւ 2002 թ.-ին Երեւանի մէջ, Սպանիոյ Ծերակոյտի անդամ Սոլերի հետ (Ալմերիա), որ եկած էր ստանալու Հայաստանի Հանրապետութեան Մշակոյթի Նախարարութեան Արժանեաց Ոսկեայ շքանշանը։ Ան սպաներէնով (թարգմանուած բազմաթիւ լեզուներու, նաեւ հայերէնի) «Էլ Արպոլ Արմենիօ» (Հայկական Տոհմածառ) վէպն էր, ուր ներկայացուցած էր հայոց Մեծ Եղեռնի ահաւոր ողբերգութիւնը, ուր թուրք դահիճները յետագային դարձան իրենց զոհերուն հայրերը…։ Գիրքին կողքին վրայ պատկերուած էր տարաբախտ հայ մայր մը (լուսանկարուած Աւստրիացի սպայ Արմէն Վէկնէրին կողմէ) երբ իր նորածինը գրկած կը քալէր Սուրիոյ անապատին մէջ։

 

Հայաստանում կա արմատացած կարծիք, որի համաձայն` կուսակցությունները իշխանության հասնելու գործիքներ են, և քաղաքականությամբ զբաղվելու վերջնանպատակը իշխանություն ունենալն է։ Հասկանալի է, որ եթե կան համոզմունքներ ու պետության զարգացման ծրագրեր, ապա դրանք իրագործելու համար նախևառաջ պետք է ձեռք բերել գործադիր մարմին ձևավորելու, այսինքն` իշխանության տիրապետելու հնարավորություն։ Ահա այն հիմնական պատճառը, որ հայաստանյան կուսակցություններն ու իշխանության ձգտող խմբավորումները աշխուժանում են հատկապես ընտրությունից ընտրություն կամ էլ` երբ գալիս են քաղաքական փոփոխություններ խոստացող խառնակ ժամանակներ։

 

 

ՆԱԻՐԱ ՀԱՅՐՈՒՄՅԱՆ, Մեկնաբան

Մայիսի 19-ին կայացել է ԵԱՏՄ երկրների ղեկավարների տեսակոնֆերանսը, որն ավարտվել է ֆիասկոյով: Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևի առաջարկով, «Մինչև 2025 թվականի եվրասիական տնտեսական ինտեգրացիայի զարգացման ռազմավարական ուղղությունների մասին» փաստաթուղթը չի ընդունվել և ուղարկվել է լրամշակման:

Ճգնաժամի պայմաններում կազմակերպությունը կա՛մ կարող է փայլել, կա՛մ  ակնհայտ դարձնել իր կառուցվածքային թույլ կողմերը:

Եվրասիական տնտեսական միությունը (ԵԱՏՄ) «Կովիդ-19» համավարակի դեմ պայքարի և դրա տնտեսական հետևանքները մեղմելու համար ձեռնարկել է մի շարք միջոցառումներ:  Չնայած որ կորոնավիրուսը խթաններ ստեղծեց երկարատև դադարի փուլում գտնվող  բարեփոխումներն իրականացնելու համար՝ Մոսկվայի գլխավորած առևտրային այս բլոկի անդամները ցույց են տալիս միմյանց օգնելու միայն սահմանափակ պատրաստակամություն:

 

 ԱՄՆ պետդեպարտամենտում վստահ չեն, որ Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի վերջին հայտարարությունները կարող են նպաստել ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորմանը։

Այս մասին ԱՄՆ-ում գործող գերմանական Մարշալի հիմնադրամի կազմակերպած վեբինարի ընթացքում հայտարարել է ԱՄՆ պետնախարարի օգնականի՝ Եվրոպայի և Եվրասիայի գործերով տեղակալ Ջորջ Քենթը։