Аналитикон

 

Աննա ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ
Փորձագետ
Երևան

 

 

Քանի դեռ Եվրոպան վարակված չէր կորոնավիրուսի տենդով՝ մարտի սկզբի կարևոր աշխարհաքաղաքական իրադարձություններից մեկը Սիրիայի Իդլիբ տարածաշրջանում տեղի ունեցող բախումներն էին, որոնց հետևանքով տասնյակ թուրք զինվորներ զոհվեցին: Աշխարհն ուշի ուշով հետևում էր Սիրիայի տարածքում ռուս-թուրքական պրոքսի պատերազմին: Իդլիբը Սիրիայի միակ տարածաշրջանն է, որը մնում է ընդդիմության վերահսկողության ներքո։ Այնտեղ շուրջ 3,5 մլն փախստական կա Սիրիայի այլ շրջաններից, որոնք չեն ցանկանում ապրել Դամասկոսի ենթակայության տակ:

 

Հարավային Կովկասը Մեծ Մերձավոր Արևելքի օրգանական մասն է և իր վրա կրում է մակրոտարածաշրջանային տուրբուլենտության ու անվտանգային գործընթացների ցիկլիկ ազդեցությունը: Այսօր, իր ներսում ունենալով անվտանգային դեֆիցիտ ու ներքին անկայունության որոշակի աղբյուրներ, ներտարածաշրջանային սուբյեկտները գտնվում են քաղաքական կողմնորոշումների ճշգրտման, ինքնաբավ անվտանգության որոշակի հասանելի շեմեր ձևավորելու, գործընկեր երկրների հետ հարաբերությունների վերարժևորման,  մարտահրավերներին ու ռիսկերին համարժեք արձագանքելու գործընթացներում:

 

Վերջին օրերին համաշխարհային մամուլը ողողված է կորոնավիրուսի տարածման մասին տեղեկություններով  և այդ համատեքստում քաղաքականություն կերտողների քննարկման հիմնական թեման ևս այդ վարակն է` ստվերելով մյուս բոլոր խնդիրները։

 

 

 

 

Արցախյան հիմնախնդրի նկատմամբ Հայաստանի և Արցախի հանրապետությունների հարավային հարևան Իրանի Իսլամական Հանրապետության դիրքորոշումներին անդրադառնալիս հատկանշական և կարևոր ելման կետ պետք է ընդունել այն հանգամանքը, որ այս երկիրը հանդիսանում և նաև իրեն ընկալում է մերձավորարևելյան գերտերություն, ինչից հետևում է, որ Թեհրանի արտաքին քաղաքականությունն ընդհանրապես կառուցվում է հիմնվելով հենց այս՝ նույնիսկ ազգային աշխարհայացքի մակարդակի հասցված առանցքային ընկալման վրա: Այս առումով, պետք է հաշվի առնել, որ Արցախյան հիմնախնդրի հետ տիպաբանական որոշակի աղերսներ, սակայն լիակատար նույնականություն չունեցող Իրաքի Քրդստանի տարածաշրջանի կամ դրանից բոլորովին տարբեր Բահրեյնի շիաների հիմնահարցի և նմանօրինակ այլ հակամարտությունների շարքում Արցախի խնդիրը իրանական աշխարհաքաղաքական հետաքրքրությունների և շահերի տեսանկյունից ընդամենը մի քանիսից մեկն է՝ ընդ որում, ամենևին էլ՝ ոչ ամենաառաջնայինը կամ նշանակալին:

 

Սարգիս ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
Արևելագետ, պ. գ. թ., դոցենտ
Երևան

 

Սիրիական հակամարտության ընթացքում քրդական ռազմական կառույցներից իր ակտիվությամբ աչքի ընկավ «Ժողովրդական պաշտպանության միավորներ» (ԺՊՄ-YPG) կառույցը: ԺՊՄ-ն իր որդեգրած ռազմավարական-մարտավարական և հակամարտության ընկալման առանձնահատուկ մոտեցումներով ազդեցություն է ունեցել ոչ միայն ներքրդական իրողությունների, այլ նաև սիրիական հակամարտության և տարածաշրջանային զարգացումների վրա: ԺՊՄ-ի հետ են կապվում քրդերի ռազմական հաջողությունները Սիրիայում, որոնք գրանցվեցին հատկապես 2015 թ. սկզբից Քոբանիի ռազմական գործողություններից հետո: ԺՊՄ-ի ակտիվությունը պատճառ հանդիսացավ, որ Թուրքիան գնա ռազմական լուծման և մի քանի ռազմական գործողություններ նախաձեռնի Սիրիայի հյուսիսային քրդաբնակ հատվածներում՝ հիմնական թիրախում ունենալով քրդական այդ կառույցին:

 

Մինչ ամբոջ աշխարհում կորոնավիրուսն է օրակարգ ձևավորում ու նաև թելադրում, այնուամենայնիվ, մեր տարածաշրջանում քաղաքական (և ոչ միայն) զարգացումները հասկանալու կարիքը ոչ մի տեղ չի կորել։ Ուղղակի այժմ կարիք է առաջացել այդ ամենը հասկանալու «կորոնավիրուսի ժամանակաշրջանում» և դրա ստեղծած ու դեռ ստեղծելիք պայմաններում։

Տարոն ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
«Օրբելի» վերլուծական-հետազոտական կենտրոնի փորձագետ
Երևան

 

2020 թ. հունվար-մարտ ամիսների ընթացքում Սիրիայում տեղի ունեցած ռազմական գործողությունները հերթական անգամ հաստատեցին, որ այդ երկրում զինված հակամարտությունը «ահաբեկչական կառույցների դեմ պայքարի» փուլից վերաճում է հակամարտությանը ներգրավված արտաքին խաղացողների, այդ թվում՝ Թուրքիայի և Ռուսաստանի միջև շահերի ուղիղ բախման: Եթե նախկին տարիների ընթացքում,  առնվազն՝ 2015-2019 թթ., հակամարտությունը հիմնականում բնորոշվում էր Սիրիայում ահաբեկչական կառույցների դեմ պայքարով, որտեղ յուրաքանչյուր ներգրավված պետություն ուներ իր դաշնակիցը՝ ի դեմս Սիրիայի կառավարության, քրդական ուժերի, թուրքոմանների և այլ զինված խմբավորումների, ապա «Իսլամական պետության» վտանգի չեզոքացմանը զուգահեռ սկսեցին ի հայտ գալ արդեն նշված բլոկների միջև խորը հակասությունները: Նախորդ շրջափուլի ընթացքում մենք արդեն իսկ ականատես էինք եղել Թուրքիա-Ռուսաստան բախմանը՝ 2015 թ. նոյեմբերի 24-ին ռուսաստանյան ռազմական ինքնաթիռի խոցումից հետո: Նշված հակասության շրջանին, սակայն, հետևել էր 2016 թ. ամռանը սկսված հաշտեցումը և Սիրիայի հակամարտության շրջանակներում համագործակցության հաստատումը, որին ներգրավվել էր նաև մյուս խոշոր արտաքին խաղացողը՝ Իրանը:

 

Ցանկացած պատերազմի ժամանակ հաղթողը նա չէ, ով ունի ուժերի գերակայություն, այլ նա, ով դժվարություններին դիմակայելու բավականաչափ կարողություններ ունի:

 

Նավթաշուկայում գների ընթացիկ պատերազմը մի փոքր տարբեր է: Երկուշաբթի ՝ մարտի 8-ին, Brent տեսակի նավթի գինը ընդամենը մի քանի վայրկյանում ընկավ 31%-ով. սա 1991 թվականի Պարսից ծոցի պատերազմից ի վեր գների ամենակտրուկ անկումն է: Դա տեղի ունեցավ այն բանից հետո, երբ ուրբաթ` մարտի 6-ին, տապալվեցին ՕՊԵԿ+ ձևաչափով կայացած բանակցությունները, և Սաուդյան Արաբիան խոստացավ մեծացնել արտադրությունն ու իր նավթը  սկսեց վաճառել մեծ զեղչերով: