Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները

Բիզնեսի եւ իշխանության սերտաճումը սկսվել է 1997-ից` հեղուկ վառելիքի ներմուծման շուկայից

marut
October 2012

Հարցազրույց ՀՀ ԱԺ պատգամավոր, ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ ԲԱԳՐԱՏՅԱՆԻ հետ

 

 

 

 

 

 

 -Պարոն Բագրատյան, բազմիցս է նշվել, որ Հայաստանում բիզնեսը եւ իշխանությունը սերտաճած են: Եթե ընդհանուր նայենք` բիզնեսի եւ իշխանության սերտաճումն ի՞նչ աստիճանի է, կարե՞լի է ասել, որ բիզնեսն ամբողջությամբ մտել է իշխանության մեջ, թե՞ դա հատվածային ինչ-որ բան է: 

-Ընդհանրապես, ժամանակակից պրակտիկան, համենայն դեպս` այն պրակտիկան ու մարտահրավերները, որ եղել են 20-րդ դարի վերջին, այսպիսին են` որքանո՞վ է հնարավոր տարանջատել բիզնեսը եւ իշխանությունը, պետական կառավարումն ու ձեռներեցությունը: Սրանք երկու կարեւորագույն հարցեր են: Հատկապես փոքր երկրներում այս հարցը շատ սուր է դրվում այն ժամանակ, երբ որեւէ կլան գալիս է իշխանության: Սա համարվում է վատագույն մոդելը:

Ընդհանրապես, շուկայական տնտեսություն ունեցող երկրներում երեք մոդելներ կան.  առաջին` երբ  այդ տարանջատումը հաջողվել է` ԱՄՆ-ն,  օրինակ, կամ` Ֆրանսիան: Միացյալ Նահանգների պատմության մեջ 45 նախագահներից ոչ ոք խոշոր բիզնեսի ներկայացուցիչ չի եղել: Երկրորդ` երբ չի հաջողվում տարանջատել, եւ սեփականատերերի մի կլան գրավում է իշխանությունը. ցայտուն օրինակն այսօրվա Հայաստանն է: Եւ երրորդ մոդելը, երբ ի վերջո մի կլան է վերցնում իշխանությունը եւ  այդ կլանն էլ կառավարում է: Դրա ցայտուն օրինակ է Ադրբեջանը կամ Թուրքմենստանը:

Վատագույնը համարվում է երկրորդ մոդելը: Երրորդ մոդելը նույնիսկ ավելի լավն է համարվում, որովհետեւ եթե մի հոգու է պատկանում երկիրը, ի՞նչ տարբերություն` ինքը՞, թե՞ պետությունը, ինքն էլ երկրի նախագահն է: Օրինակ` ինչպես Թուրքմենստանի նախագահն է հայտարարում, կամ Ալիեւը` ի՞նչ է եղել, ավելի լա՞վ չէ ես լինեմ, այդ 60 միլիարդն իմ հաշվին լինի, ես էլ ծախսեմ պետության վրա: Այսինքն, շինարարություն կա, որ անում են բյուջեից, եւ շինարարություն կա, որ անում եմ ես: Ի՞նչ վատ է: Սա հատկապես շատ է տարածված մահմեդական երկրներում: Լավ օրինակ էր նաեւ Մուբարաքը Եգիպտոսում: Որքան էլ մենք քննադատենք Մուբարաքին, Եգիպտոսը շատ արագ զարգացավ եւ քրջոտ վիճակից Մուբարաքի օրոք ընդամենը 15-20 տարում եկավ հասավ Հայաստանի նման պետությանը: Մուբարաքի օրոք միջին եգիպտացին միջին հայաստանցուց լավ էր ապրում: Երկրորդ տարբերակի ցայտուն օրինակ են Հայաստանը, Իրանը: Սա ամենավատն է:

-Ինչո՞վ:

-Որովհետեւ մի 10-15 ընտանիք է իշխանությունը վերցնում իրենց ձեռքը, որոնք իրար հետ էլ չունեն, չեն կոոպերացնում տնտեսությունը, բայց, այսպես ասած, ոչ հրապարակային հաշտություն է նրանց մեջ կայացած առ այն, որ իրար շահերի վրա ոտնձգություն չանեն: Այս դեպքում ստացվում է ամենալճացած վիճակը, քանի որ չգիտես ումից ինչ հարցնես: 10-15 կլան է:

Փորձը ցույց է տալիս, որ, իհարկե, լավագույնը առաջին մոդելն է: Շատ հաճախ ասվում է, թե դա չի ստացվում: Բայց, իմ կարծիքով, մեզ մոտ մի պահ ստացվեց 90-ականների սկզբին: Շատ հաճախ ինձ մեղադրում են, թե բա Սուքիասյաննե՞րի ընտանիքը: Սուքիասյանները 1996-ին, երբ ես աշխատում էի, արտադրում էին ՀՆԱ-ի 0.4 տոկոսը: Այսինքն, դա օրինակ չէ, բացի դրանից`  նրանք կառավարության կողմից սեփականաշնորհման հարցում որեւէ աջակցություն չեն ստացել: Ինձ թվում է` 1994-1995-1996-ին մասամբ այս քաղաքականությունը հաջողվել էր: Ասում են նաեւ, որ մեկ է` վաղ թե ուշ սա պիտի լիներ: Բայց, դե, Վրաստանի օրինակը ցույց է տալիս, որ կարող է եւ չլինել:

-Երբվանի՞ց սա կոնկրետ սկսվեց Հայաստանում: Քաղաքական գործընթացնե՞րը հանգեցրին դրան, թե՞ դա ծնեց քաղաքական գործընթացներ: 

-Այդ գործընթացները պետք է տեսնել տնտեսության հիմքում: Դրանք փոխլրացնող են: Ես ոչ մարքսիստ եմ, ոչ էլ մատերիալիստ, որպեսզի խառնեմ առիթն ու պատճառը: Ինձ համար նշանակություն չունի` պատճա՞ռը, թե՞ առիթը: Ինձ համար նշանակություն չունի, թե մարդ հանկարծակի՞ տեսավ իր ապագա սիրո՞ւն, թե՞ նախօրոք մտածեց, կերպարը ստեղծեց, հետո գնաց ու բազմության մեջ գտավ:

-Իսկ մեզ մոտ կոնկրետ ինչպե՞ս սկսվեց: 

-Մեզ մոտ փոխլրացնող գործընթաց էր: Եւ քաղաքականությունը նպաստեց դրան, եւ դա նպաստեց քաղաքականության փչացմանը: Կարծում եմ, որ մեզ մոտ էական էր նաեւ Ռուսաստանի ազդեցությունը: Բիզնեսն այնտեղ մի ժամանակ այդպես էր կազմակերպված: Հիմա Ռուսաստանում դրությունը ՚շտկվեցՙ, եւ ամեն ինչ անցավ մեկ մարդու իշխանության տակ: Հայաստանը դեռ դրան չի հասել:

-Պարոն Բագրատյան, հաշվի առնելով, որ ցանկացած գործողություն ենթադրում է դինամիկա, եկեք համեմատենք այդ գործընթացը ներկայում եւ այն ժամանակ: Ի՞նչ զարգացում եք տեսնում: Իր դրսեւորումներով այն դեպի բացասակա՞նը գնաց, թե՞ հակառակը: 

-Գործընթացը 1997-ին է սկսվել: Եւ իմ կարծիքով` քաղաքական որոշմամբ է եղել: 1997-ին կառավարությունը որոշեց, որ վառելիքի ներմուծումը պետք է հիմնականում իրականացվի երկու կազմակերպության միջոցով` ՚Ֆլեշՙ եւ ՚Միկաՙ, եւ դա պատճառաբանեց նրանով, որ քանի որ Վրաստանում Շեվարդնաձեի կլանը տիրապետում է տարանացիկ ճանապարհներին, այսպիսով կկարողանան էժանացնել տրանզիտը: Եւ այն ժամանակ դեռ վարչապետ Ռոբերտ Քոչարյանը դրան հավանություն տվեց: Այսինքն, ամենասկզբից քաղաքական որոշում եղավ: Սա եղել է կոնկրետ որոշում, որը սկսվեց վառելիքից:

-Բայց դա մտածված ու հեռագնա որոշու՞մ էր, թե՞ ինքնաբերաբար եղավ:

-Ոչ, ոչ: Հետո հասկացան, որ ինչ-որ մանր բիզնես, ասենք` մանր գյուղացիական տնտեսություն, փոքր առեւտուր կարելի է տալ ժողովրդին, (հիմա դա էլ չեն թողնում, դա էլ երկար չէր կարող տեւել), մնացած էական ոլորտները` էներգետիկան, հացը, շաքարը, սնունդը մենաշնորհել: Իսկ երբ 2002 թվականից ակնհայտ դարձավ, որ մեր հիմնական արտաքին ֆինանսական աղբյուրները տրանսֆերտներն են, նրանք հասկացան, որ պետք է մենաշնորհել ներմուծումը: Սա արդեն գիտակցված ձեւով արվեց: Ընտրվեցին մոտ 10-15 հիմնական գործակատարներ: Այդ հիմնական գործակատարներին ասվեց` դուք աշխատեք մեծ փող, բայց կլինեք նաեւ քաղաքական գործիչներ, փայ կունենաք այս կամ այս բիզնեսներում ու կապված կլինեք նաեւ պետության հետ: Բայց դուք չեք կարող մեր դեմ դուրս գալ, որովհետեւ դուք այդ դեպքում կկորցնեք ամեն ինչ:

-Իսկ այսօր Հայաստանում գործարարի հաջողությունը կախվա՞ծ է  իշխանությունների հետ նրա հարաբերություններից:

-Միանշանակ: Ոչ միայն նրա հարաբերությունները պետք է լավ լինեն իշխանության հետ, այլեւ ինքն էլ պետք է իշխանության մաս լինի: Անպայման, պարտադիր պետք է պատգամավոր լինի, հաճախ` նախարար: Վերցնենք, օրինակ, այսօրվա գյուղնախարարին: Մեր ունեցած հստակ տեղեկություններով նա գյուղատնտեսական արտադրանք մթերող է: Հիմա էլ` ներմուծող է դարձել: Մենք մինչ այդ ասում էինք, որ կարիք չկա, որ գյուղմթերք արտադրողը լինի գյուղնախարար: Կամ նայեք` դեռ երեկ մենք ունեինք առողջապահության նախարար: Մենք 4 հիմնական, այսպես ասած, կառույց ունենք առողջապահության ոլորտում, 4-ից 1-ը իրեն էր պատկանում: Մենք բազմիցս զգուշացրել ենք, որ չի կարող այդպիսի շահեր ունեցող մեկը լինել նախարար: Դա չի նշանակում, որ ինքը կգա ու հերը կանիծի, կգողանա կամ չի գողանա: Բայց ինչպե՞ս կարող է ինքը ընդունել մի որոշում, որը կարող է հակասել իր բիզնես շահերին: Իսկ չէ՞որ կարող են լինել որոշումներ, որոնք պետք է հակասեն նրա բիզնես շահերին: Ինչպե՞ս կարող է նա ընդունել նման որոշում, բացառվում է: Որովհետեւ նա ազատ չէ:

-Բիզնեսի եւ իշխանության սերտաճման նախաձեռնողը Հայաստանում եղել են իշխանություննե՞րը, թե՞ բիզնեսի ներկայացուցիչները:

-Հայաստանում կոնկրետ առաջին քայլը եղել է իշխանությունների կողմից: Իսկ սկսվեց, ինչպես ասացի, 1997-ին` հեղուկ վառելիքի ներմուծման շուկայից: Հետո իշխանությունը տեսավ, որ հաջողության է հասել այդ ասպարեզում: Ապա հայտնի էր դարձել, որ շաքարավազի շուկայում մեկը հասել է բացարձակ գերիշխանության, ասենք` 70-80 տոկոսի: Մտածեցին` իսկ ինչո՞ւ չտանք  նրան 100 տոկոս: Հրավիրում են այդ մարդուն, ասում են` արի դու պագամավոր դարձիր, քաղաքական կշիռ ունեցիր, ինձ համար էլ ձայներ կբերես, քո աշխատողներն էլ ինձ ձայն կտան, քեզ էլ թույլ կտանք 100 տոկոս ունենալ: Այսինքն, դա փոխադարձ ու փոխշահավետ էր:

-Եթե Հայաստանում մարդն ունի բիզնես, ինքն իրենով կարո՞ղ է ունենալ իշխանություն, թե՞, այնուամենայնիվ, իշխանությունն է նրան հնարավորություն տալիս զբաղվելու բիզնեսով:

-Տվյալ դեպքում, կարծում եմ, չարժե ուսումնասիրել, թե որն է առաջնայինը: Երկուսն էլ առաջնային են:

-Իսկ այդ սերտաճման առաջին վնասն ո՞վ է կրում` երկի՞րը, հասարակությո՞ւնը: Ովքե՞ր են զգում առաջինը դրա բացասական հետեւանքները:

– Նման որոշման արդյունքում մեկը պետք է զոհ լինի: Տուժող կարող է լինել նա, ով կշիռ չունի, ով չի կարող վերեւների վրա ազդել: Ուրեմն, դա ժողովուրդն է: Ընդհանրապես, սոցիալական այնպիսի  համույթում, ինչպիսին հասարակությունն է, ամենաչպաշտպանվածը հասարակ ժողովուրդն է: Մանավանդ այն ժամանակ, երբ քաղաքացիական հասարակությունը բացակայում է:

-Իսկ ի՞նչ պետք է անի ժողովուրդը, երբ տեսնում է, որ իր իշխանությունը եւ բիզնեսը սերտաճել են: Ասենք` հարցը կարո՞ղ է լուծել զանգվածային գործադուլով: 

– Հիմա զանգվածային գործադուլն անհնար է: Օրինակ` մենք ահազանգ ենք ստացել,  որ չնայած վարչապետի հայտարարությանը` Վարդենիսի նախկին տարածաշրջանում (Գեղարքունիքի մարզ) ինչ-որ մեկը ՀԷԿ-եր է կառուցում: Եւ դրա մեջ բարձրաստիճան պաշտոնյաներ կան որպես սեփականատեր: ՀԷԿ-երն իրոք կառուցվում են: Եւ կա բողոք` գյուղի բնակչության կողմից, բայց այսօր բոլորը վախենում են մի բան ստորագրել, որովհետեւ բոլորը հույս ունեն, որ վաղը իրենց էլ կարող են հրավիրել այդ շինարարության մեջ աշխատելու: Սա տոտալ հանցագործություն է: Այս ամեն ինչի մեջ մենք պետք է ուղղակի ասենք, թաղված է նաեւ ժողովուրդը: Ոչ թե 100 տոկոսը, բայց մի 50, 60, 70 տոկոսը: Հենց մոտավորապես այդքանն էլ ընտրակաշառք է վերցնում:  Այ սրա համար է վերցնում: Նրանք մասնակցել են այդ բոլոր գործընթացներին, շահաբաժին են  ստացել օլիգարխից (ընտրակաշառքը տվյալ դեպքում շահաբաժին է):

-Պարոն Բագրատյան, մարդը սփյուռքահայ է, եկել է Հայաստան եւ ուզում է բիզնես հիմնել: Ի՞նչ է նրան դրա համար անհրաժեշտ: 

-Չեն թողնի: Մի հիմար, անեկամտաբեր բիզնե՞ս` խնդրեմ: Բոլորը գիտեն, ուշադիր հետեւում են, որ եթե հանկարծ բիզնեսը հաջողվում է` ձեռքից խլում են:

-Բայց նա պատրաստ է ներդումներ անել:

-Ճանապարհ չկա: Հասկացեք` 10 միլիոն հայերից 3 միլիոնն է այստեղ ապրում, մնացած 7 միլիոնը գերադասում է տարեկան 2 միլիարդ փոստով ուղարկել, քան թե գալ այստեղ գործ դնել: Ժամանակին մարդիկ մտածում էին` եթե մի քիչ փող կա, գնանք մի քիչ գործ դնենք: Իշխանությունները` սպանությունների, այս կամ այն բիզնեսը խափանելու միջոցով, հասկացրել են, որ ՚ախպեր, եթե ուզում եք Հայաստանում գործ ունենալ, կարող ենք թողնել ձեր հարազատներին փող ուղարկեք: Դրա վրա դեռ հարկ չկա: Ազատ ստանում եքՙ: Հետո տեսան, որ ստացվում է, սկսեց փող գալ` տրանսֆերտներ: 250 միլիոն, հետո դարձավ 470 միլիոն: Ասին` վա¯յ, ի¯նչ լավ է` փողը էս մարդիկ ստանում են, ուրեմն՝ պահանջարկ պիտի ներկայացնեն ապրանքների: Բերեք, ուրեմն, մեր մարդկանց միջոցով մենաշնորհենք ներմուծումը:

-Բայց չէ՞ որ  թեկուզեւ իր իսկ բիզնեսի համար իշխանությանը ձեռնտու չէ ժողովրդին հասցնել այնպիսի վիճակի, որ նա գնողունակ, վճարունակ չլինի:

-Սխալվում եք: Իշխանությանը հետաքրքրում է իշխանության հավերժությունը: Իշխանությունն այդ պայմաններում չի էլ մտածում, որ ինքը պետք է 100 միլիարդ ունենա: Հայաստանում 1-2 միլիարդ դոլար կարողություն ունենալը հերիք է այս ժողովրդին իշխելու համար: Այլ հարց է, որ Ալիեւի ընտանիքը 100 միլիարդ ունի: Հարստությունը հարաբերական է: Օրինակ, երբ մենք խոսում ենք հարստությունից կամ աղքատությունից, մենք հո չե՞նք համեմատվում Լոս Անջելեսում, կամ Բրայթն Բիչում ապրողների հետ` մենք համեմատվում ենք Հայաստանի հետ: Մտնո՞ւմ ենք մենք հարուստ էլիտայի մեջ, թե՞ ոչ: Իշխանությանը նույնն է հետաքրքրում: Իշխանությունը, այո, թվում էր, թե պետք էր հոգար ձեր վճարողունակության մասին, որպեսզի ապրանքներն առնեք: Մինչդեռ ինքը թքած ունի դրա վրա, ամենակարեւորը նրա համար այն է, որ դու իրենից հազար անգամ հետ ես եւ ինքը քեզ համար տնտեսական կուռք է: Իսկ դա հույս է տալիս, որ նրա իշխանությունը հավերժ կլինի: Այսինքն, տեղի է ունենում փոխանակում: Ընթացիկ եկամուտի, շահույթի եւ իր տնտեսական իշխանության երկարաժամկետության միջեւ:

-Իսկ եթե ես՝ որպես քաղաքացի, չեմ կարող սպառել նրա ներկրած ապրա՞նքը:

-Ոչինչ, ինքը քիչ շահույթ կունենա, փոխարենը հավերժ կլինի:

-Բայց դա դեմ է տնտեսական կանոններին:

-Չէ, դեմ չէ: Նա կունենա քիչ, բայց հավերժ իշխանություն:

-Բայց չէ՞ որ դա նաեւ քաղաքական իմաստով հղի է անկանխատեսելի հետեւանքներով:

-Փորձը ցույց տվեց, որ ոչ մի բան էլ անկանխատեսելի չէ, բոլորին կարելի է գնել: Ամենակարեւորը, որպեսզի իշխանությունը շատ հարուստ լինի ժողովրդից:

-Դիցուք՝ դուք ընդդիմություն եք եւ եկել եք իշխանության: Իշխանությունը բիզնեսից տարանջատելու համար ինչի՞ց կսկսեիք: 

-Նայեք այսօրվա մեր պատգամավորներին: Ուրեմն, դուք հանգիստ գրանցում եք ձեր սեփականությունը ձեր կնոջ (որդու, դստեր, եղբոր) անունով եւ խնդիր չունեք: Հստակ կարելի է օրենսդրորեն սահմանել ՚փոխկապակցված անձՙ հասկացությունը: Հստակ օրենսդրորեն սահմանել`ոչ թե դուք նրանց անունով պիտի գրանցեք, այլեւ փոխկապակցված անձանց ունեցվածքն էլ հետը ամբողջությամբ պետք է հանձնել պետական կառավարման: Նկատի ունեցեք՝ ոչ թե հավատարմագրային, այլ հենց կոնկրետ պետական կառավարման: Ժամանակավոր, քանի դեռ պաշտոնյա եք: Օրենքներ կան, որոնցով պետք է գնալ մինչեւ վերջ, դրանք հավասարեցնել քրեական օրենսգրքի հոդվածներին:

-Ո՞ր ոլորտներն է պետք առաջին հերթին ապամենաշնորհել, որպեսզի տնտեսությունը սկսի շնչել: 

-Ամենաառաջինը պետք է սկսել վառելիքից: Դիզվառելիք, բենզին եւ ավիակերոսին: Սննդամթերք` շաքարավազ, բուսական յուղ, կարագ, սուրճ եւ դեղեր: Պետք է բարձրացնել փոքր ձեռնարկությունների շեմը, ստիպել, որ մի խոշորն իր մի ձեռնարկությունը դարձնի 10-ը: Ստիպել, որ 10-ի տերերն էլ լինեն իրեն ոչ փոխկապակցված անձինք:

-Իսկ ներկայիս բիզնեսմեններն այդ պարագայում կդիմանա՞ն մրցակցությանը: 

-Իհարկե` ոչ: Նրանք թանկ բիզնես են անում: Ինքնարժեքը բարձր է այդ բիզնեսի:

-Մի հարց էլ տամ Ղարաբաղի մասին: Եթե համեմատենք Ղարաբաղի եւ Հայաստանի տնտեսությունները, կարելի՞ է ասել, որ դրանք նման են իրար: Այստեղի բիզնես-կանոններն արդյո՞ք գործում են նաեւ այնտեղ: 

-Ղարաբաղում կան դրական եւ բացասական ընդհանուր գծեր: Նախ, Ղարաբաղը շատ ավելի փոքր է` Հայաստանի մի մարզից էլ փոքր: Այնուամենայնիվ, Ղարաբաղում եթե շարքային մարդիկ ուզում են բիզնեսով զբաղվել, հնարավորությունների դաշտը համեմատաբար ավելի մեծ է: Եւ, համենայն դեպս, Ղարաբաղում կաշառք չկա` գրանցելու, հարկայինի հետ խոսելու: Ղարաբաղում բոլորն այդ ամենի մասին անմիջապես իմանում են: Մյուս կողմից, այո, Ղարաբաղում եթե որեւէ մեկն ուզում է՝ ողջ ոլորտն անմիջապես անցնում է նրա ձեռքը, եւ ինքը դառնում է թիվ մեկը: Իսկ եթե նա որեւէ գործարան էլ է կառուցում՝ ընդհանրապես առաջինն է դառնում: Սա նույնպես պետք է հասկանալ: Մի կողմից՝ փոքր լինելը վնաս է, որովհետեւ միջին կարգի մի բիզնեսմեն դառնում է այնտեղ խոշոր բիզնեսմեն, դրա կերպարով է հանդես գալիս: Մյուս կողմից էլ` երբ շատ փոքր է եւ բոլորի աչքի առաջ, աշխատում է սովորական սոցիալական-քաղաքացիական խիղճը: Դրա համար Ղարաբաղում, ուր պատերազմի վտանգ կա, յուրաքանչյուր մարդու առկայություն կարեւորվում է, այնտեղ մի քիչ զգուշանում են: Որպես կանոն, Ղարաբաղի բոլոր հաջողակ բիզնեսմեններն ի վերջո փոքրիկ կապիտալ կուտակելով` տեղափոխվում են Հայաստան եւ իրենց հաջողությունները զարգացնում այստեղ: Կարելի էր մնալ Ղարաբաղում եւ այդ հաջողությունները զարգացնել, ասենք` Հայաստանի շուկայում ներկայություն ապահովելով: Բայց նրանք, որպես կանոն, գերադասում են հեռանալ Ղարաբաղից՝ հենց իմ կողմից նշված պատճառներով:

-Ձեր կարծիքով` Ղարաբաղին տնտեսական զարգացման ինչ-որ հատուկ մոդել անհրաժե՞շտ է: 

-Այո: Պետք է Ղարաբաղում բոլորին դարձնել սեփականատեր: Համենայն դեպս, ամեն մարդ պետք է ունենա գոնե մի փոքր հողակտոր: Ընդհանրապես, ամենուր բնակչության կեսից ավելին չի ուզում ձեռնարկատիրությամբ զբաղվել, ուզում է վարձու աշխատող լինել: Ղարաբաղում հատուկ վերաբերմունք պետք է լինի: Պետք է ձգտել առավելագույնին: Նման ռազմավարությունը կամրապնդի Ղարաբաղը:

Հարցազրույցը հատուկ ՚Անալիտիկոնիՙ համար վարեց Քրիստինե ԽԱՆՈՒՄՅԱՆԸ

 

Նմանատիպ  նյութեր

Ռուսաստանի մեղսակցությունը Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղաշինության և խաղաղապահության մեջ

Ռուսաստանի մեղսակցությունը Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղաշինության և խաղաղապահության մեջ

December 2023

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող Ղարաբաղյան հակամարտության շրջանակներում Ռուսաստանի դերը և ռուս խաղաղապահ առաքելության լիակատար ձախողումը Սոսի Թաթիկյանի հոդվածի հիմնական...

Կարդալ ավելին

Գերմանիան պետք է կարևոր դեր խաղա Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցների հարցում․ Շտեֆան Մայստեր

November 2023

Ինչո՞ւ է Գերմանիան ակտիվացել Հարավային Կովկասում, մասնավորապես, հայ-ադրբեջանական գործընթացում, ի՞նչ հեռանկարներ ունի հայ-գերմանական պաշտպանական համագործակցությունը և ինչպե՞ս Գերմանիան կարող է...

Կարդալ ավելին
Հայաստան-Թուրքիա կարգավորման գործընթացն ու մայիսյան ընտրությունները Թուրքիայում

Ինչո՞ւ են Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանվածները ձգտում ստանալ փախստականի կարգավիճակ

October 2023

Սոցիալ-տնտեսական խնդիրներից զատ, Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված անձինք բախվում են իրավական տարաբնույթ խնդիրների։ Նրանց մի մասը որպես լուծում տեսնում է իրենց...

Կարդալ ավելին
Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

October 2023

Միքայել Զոլյան Մի քանի ամիս առաջ տեքստ էի գրում Մերձավոր Արևելքի հակամարտության մասին մի հեռուստահաղորդման համար, որը պետք է հայ...

Կարդալ ավելին

Մեր մասին

Հանդես` մտածող և ոչ անտարբեր մարդկանց համար

Պարբերականներ

  • 2024-ին ընդառաջ. Արցախն առանց հայերի, խաղաղության ու իրավունքների վերականգնման հույսեր
  • Հայաստանի Հանրապետության եռամիասնական գերխնդիրը 2024 թվականին
  • Հայաստանն ու Ադրբեջանը 2024 թ. նախաշեմին. խաղաղությու՞ն, թե՞ նոր պատերազմ

Հետադարձ կապ

+374-479-42693

[email protected]

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.

  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.