Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները

Թրամպն ամրապնդում է դիկտատորների դիրքերը

marut
May 2017
© AFP 2017, Nicholas Kamm

 

Էնն ԷՓԼԲԱՈՒՄ (Ann Applebaum)

Նո­րա­գույն պատ­մութ­յան ա­մե­րիկ­յան բո­լոր նա­խա­գահ­ներն էլ պատ­ճառ­ներ ու­նեին դիկ­տա­տոր­նե­րի հետ հան­դի­պե­լու հա­մար։ Ֆ­րանկ­լին Ռուզ­վել­տը Յալ­թա­յի հա­մա­ժո­ղո­վում Եվ­րո­պան կի­սեց Իո­սիֆ Ս­տա­լի­նի հետ։ Ռի­չարդ Նիք­սո­նը Պե­կին մեկ­նեց, որ­պես­զի հան­դի­պի Մաո­յին։ Ռո­նալդ Ռեյ­գա­նը Ս­պի­տակ տանն ըն­դու­նել է Ֆի­լի­պին­նե­րի նա­խա­գահ Ֆեր­դի­նանդ Մար­կո­սին (Ferdinand Marcos) և ն­րա կնո­ջը։ Ա­մե­րիկ­յան շատ նա­խա­գահ­ներ հան­դի­պել են Սաուդ­յան Ա­րա­բիա­յի է­միր­նե­րի հետ՝ Վա­շինգ­տո­նում կամ Էր-­Րի­յա­դում։Փոխ­կա­պերն ան­խու­սա­փե­լի են, ինչ­պես և­ եր­բեմն՝ գոր­ծարք­նե­րը, ո­րոնք հա­ճախ ո­րակ­վում են որ­պես ցա­վա­լի, բայց անհ­րա­ժեշտ զո­հեր՝ հա­նուն հա­նու­րի բա­րօ­րութ­յան։ Սա­ռը պա­տե­րազ­մի տա­րի­նե­րին ԱՄՆ-ն հա­ճախ սա­տա­րել է դա­ժան ավ­տո­րի­տար վար­չա­կար­գե­րի՝ ոչ նվազ դա­ժան կո­մու­նիս­տա­կան վար­չա­կար­գե­րի դեմ դրանց պայ­քա­րում։ Ն­ման վար­քի պատ­ճառ­նե­րի մա­սին լա­վա­գույնս ար­տա­հայտ­վել է Ջին Քիրք­պատ­րի­կը (Jeane Kirkpatrick), ով հայ­տա­րա­րել է, թե ավ­տո­րա­տա­րիզ­մը փո­խել հնա­րա­վոր է, իսկ ա­հա կո­մու­նիզ­մը՝ ոչ, ո­րով­հետև դրա տո­տա­լի­տար նկրտում­նե­րը սպա­նում են կո­մեր­ցիան, կրո­նը, քա­ղա­քա­ցիա­կան հա­սա­րա­կութ­յու­նը և շատ այլ բա­ներ։

Պարզ­վեց, որ նրա տե­սա­կե­տը սխա­լա­կան էր. 70 տա­րի անց կո­մու­նիզ­մը փլուզ­վեց, և քա­ղա­քա­կա­նութ­յան ա­ռու­մով այն հան­գեց­րեց տխուր արդ­յունք­նե­րի (հի­շեք Վիետ­նա­մը)։ Սա­կայն նույ­նիստ այն հան­դի­պում­նե­րը, ո­րոնք այ­սօր ա­մե­նաա­մո­թա­լին են թվում, այն ժա­մա­նակ ե­ղել են ա­վե­լի լայն ռազ­մա­վա­րութ­յան մի մա­սը։ Երբ Ռեյ­գանն, օ­րի­նակ, 1982-ին իր մոտ ըն­դու­նեց Ֆեր­դի­նանդ Մար­կո­սին, նա ձգտում էր խո­սել ա­մե­րի­կա-ֆի­լի­պին­յան բա­րե­կա­մութ­յան պատ­մութ­յան մա­սին, ո­րը «խարսխ­ված էր ընդ­հա­նուր պատ­մութ­յան և­ ի­դեալ­նե­րի վրա»։ Ռեյ­գա­նը նաև բարձր է  գնա­հա­տել Ֆի­լի­պին­նե­րի սահ­մա­նադ­րութ­յու­նը, ո­րում ի­րենց մարմ­նա­վո­րումն են գտել “ան­կա­խութ­յու­նը, ա­զա­տութ­յու­նը, ժո­ղովր­դա­վա­րութ­յու­նը, ար­դա­րութ­յունն ու հա­վա­սա­րութ­յու­նը”։

Բայց ե­թե անդ­րա­դառ­նա­լու լի­նենք նա­խա­գահ Դո­նալդ Թ­րամ­պին և դիկ­տա­տոր­նե­րի հաս­ցեին նրա հա­ճա­խա­կի և­ ընդգծ­ված դրա­կան մեկ­նա­բա­նութ­յուն­նե­րին, ա­պա այդ ա­մե­նի տակ ոչ մի հստակ ծրա­գիր չի նկատ­վի։ Ի­րենց ընդ­դի­մա­խոս­նե­րին կտտանք­նե­րի են­թար­կող և ս­պա­նող մարդ­կանց նկատ­մամբ նրա հիա­ցա­կան վե­րա­բեր­մուն­քում չկա ոչ մի պատ­մա­կան կամ բա­րո­յա­կան նրբե­րանգ, ոչ մի առն­չութ­յուն տե­սա­կան ի­դեալ­նե­րին։ Օ­րի­նակ, կա­րե­լի է հա­մե­մա­տել 1982 թվա­կա­նին Ռեյ­գա­նի ար­տա­հայ­տութ­յուն­նե­րը Թ­րամ­պի այն հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րի հետ, ո­րոնք նա ա­րել է մի քա­նի շա­բաթ ա­ռաջ, երբ Վա­շիգ­տո­նում ըն­դու­նում էր Ե­գիպ­տո­սի դա­ժան դիկ­տա­տոր Աբ­դել Ֆաթ­թահ ալ-­Սի­սիին (Abdel Fatah al-Sissi)։ «Ես ու­զում եմ, որ­պես­զի բո­լորն էլ ի­մա­նան՝ ե­թե կան, ի­հար­կե, ո­րոշ կաս­կած­ներ. մենք ա­մե­նաե­ռան­դուն կեր­պով ա­ջակ­ցում ենք Սի­սիին,- հայ­տա­րա­րել է Թ­րամ­պը։ – Նա ֆան­տաս­տիկ աշ­խա­տանք է կա­տա­րել ծայ­րա­հեղ բարդ ի­րա­վի­ճա­կում»։

Սի­սին տասն­յակ հա­զա­րա­վոր մարդ­կանց է ձեր­բա­կա­լել, ո­րոն­ցից շա­տե­րը կտտանք­նե­րի են են­թարկ­վել և բան­տում են հայտն­վել կա­տա­րած «հան­ցա­գոր­ծութ­յուն­նե­րի» հա­մար, ա­սել է թե՝ ան­կախ բա­րե­գոր­ծա­կան կազ­մա­կեր­պութ­յուն­նե­րի ու հիմ­նադ­րամ­նե­րի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան հա­մար։

Ն­րա դա­ժա­նութ­յունն այն­քան ա­ղա­ղա­կող է, որ, ինչ­պես ինքս եմ լսել, նրա բան­տե­րը հա­ճախ ան­վա­նում են «ա­պա­գա իս­լա­միստ մո­լե­ռանդ­ներ ար­տադ­րող ֆաբ­րի­կա»։ Սե­փա­կան ժո­ղովր­դի դեմ նրա հայ­տա­րա­րած պա­տե­րազմն ու­ժե­ղաց­նե­լու է ան­կա­յու­նութ­յու­նը տա­րա­ծաշր­ջա­նում։ Այ­դու­հան­դերձ, Թ­րամ­պի հռե­տո­րութ­յու­նը ու­ներ ոչ միայն դրա­կան, այլև անձ­նա­կան բնույթ։ Թ­րամ­պը հայ­տա­րա­րել է, որ Ե­գիպ­տո­սի նա­խա­գա­հը «իր մտե­րիմ­նե­րից է ա­ռա­ջին իսկ հան­դի­պու­մից»։

Սի­սիի հա­մար այս հան­դի­պումն ան­չափ կար­ևոր էր, քա­նի որ այն նպաս­տել է երկ­րում նրա իշ­խա­նութ­յան հա­մախմբ­մա­նը, նրա դա­ժա­նութ­յուն­նե­րի ար­դա­րաց­մա­նը և դիր­քե­րի ամ­րապնդ­մա­նը։

Թ­րամ­պը նաև զան­գել է Թուր­քիա­յի նա­խա­գահ Ռե­ջեփ Թա­յիփ Էր­դո­ղա­նին (Recep Tayyip Erdogan), որպեսզի նրան շնորհավորի հաղթանակի (ամենայն հավանականությամբ՝ ոչ այնքան ազնիվ) առթիվ այն հանրաքվեում, որի շնորհիվ նա դիկտատորական լիազորություններ է ստացել։ Թրամպը նաև Սպիտակ տուն է հրավիրել Ռոդրիգո Դուտերտեին (Rodrigo Duterte), Ֆի­լի­պին­նե­րի նա­խա­գա­հին, ով ոս­տի­կա­նութ­յա­նը հրա­մա­յել է ա­ռանց դա­տի ու քննութ­յան գնդա­կա­հա­րել թմրան­յու­թե­րի տա­րած­ման մեջ կաս­կած­վող հա­զա­րա­վոր մարդ­կանց։ Վե­րա­բեր­մուն­քը նույնն է։ «­Գի­տե՞ք, նա մեծ հե­ղի­նա­կութ­յուն ու­նի Ֆի­լի­պին­նե­րում,- ա­սել է Թ­րամ­պը։- Նա շատ բարձր վար­կա­նիշ ու­նի Ֆի­լի­պին­նե­րում»։

Այս շռայլ գո­վա­սանք­նե­րից ոչ մե­կի ետ­ևում հստակ ռազ­մա­վա­րութ­յուն չկա։ Ո­րոշ դեպ­քե­րում էլ նման հռե­տո­րութ­յու­նը կա­րող է նպաս­տել նա­խա­գա­հի գործ­նա­կան շա­հե­րի ա­ռաջմղ­մա­նը։ Թ­րամ­պը ներդ­րում­ներ ու­նի Ֆի­լի­պին­նե­րում և Թուր­քիա­յում, այդ ներդ­րում­նե­րը ե­կա­մուտ­ներ են ա­պա­հո­վում, ին­չի մա­սին ոչ ոք չգի­տի։ Դու­տեր­տեն էլ Մա­նի­լա­յում Թ­րամ­պի բիզ­նես-գոր­ծըն­կե­րո­ջը ար­դեն իսկ նշա­նա­կել է ԱՄՆ հա­տուկ պատ­վի­րա­կի պաշ­տո­նում։ Ա­վե­լին, ոչ մի հիմք չկա պնդե­լու, թե նման ու­ղե­գի­ծը խո­րը դի­վա­նա­գի­տա­կան նպա­տակ­ներ ու­նի կամ էլ հան­դի­սա­նում է խե­լա­ցի խա­ղի մի մա­սը։ Ընդ­հա­կա­ռա­կը, այն բա­ցա­հայտ հիաց­մուն­քը, որ Թ­րամպն ու­նի այն­պի­սի տա­րա­կու­սե­լի ու դա­ժան ա­ռաջ­նորդ­նե­րի նկատ­մամբ, ինչ­պի­սին է Կիմ Չեն Ը­նը (Kim Jong Un), ո­րին Թ­րամ­պը «խո­րա­մանկ» է ան­վա­նել, հա­վե­լե­լով,  թե«շոյ­ված» կլի­նի նրա հետ հան­դիպ­մամբ, լիո­վին հա­մա­պա­տաս­խա­նում է նրա մոտ ար­մա­տա­կա­լած պրակ­տի­կա­յին։ Նախ­կի­նում նա գի­տակ­ցա­բար աշ­խա­տում էր կո­ռում­պաց­ված և­ ա­նազ­նիվ գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ, օ­րի­նակ՝ նա ո­րո­շել էր գործ­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­ներ ստեղ­ծել Ի­րա­նի Իս­լա­մա­կան հե­ղա­փո­խութ­յան պա­հա­պան­նե­րի կոր­պու­սի դաշ­նա­կից­նե­րի հետ՝ Ադր­բե­ջա­նում մի շքեղ, բայց ան­հաս­կա­նա­լի պատ­ճառ­նե­րով չօգ­տա­գործ­վող շեն­քի կա­ռուց­ման հար­ցում։ Հի­մա էլ է նա նույն կերպ վար­վում։

Քա­նի որ Թ­րամպն ա­մեն օր հսկա­յա­կան քա­նա­կութ­յամբ վրդո­վե­ցու­ցիչ հայ­տա­րա­րութ­յուն­ներ է ա­նում, ա­պա դժվար է նկա­տել, թե որ­քան ա­ղե­տա­լի է լի­նե­լու պա­րա­դիգ­մի ըն­թա­ցիկ փո­փո­խութ­յու­նը և թե որ­քան լուրջ են լի­նե­լու հետ­ևանք­նե­րը տե­ղե­րում։ 70 տա­րի­ներ ի վեր ԱՄՆ-ն­ օգ­նել է խա­ղա­ղութ­յուն պահ­պա­նել՝ ժո­ղովր­դա­վա­րութ­յան նկատ­մամբ ընդ­հա­նուր հա­վա­տի հի­ման վրա ձևա­վոր­ված դա­շինք­նե­րի հա­մա­կար­գի վրա։ Նույն այդ ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ԱՄՆ նա­խա­գահ­ներն այդ դա­շինք­նե­րին ա­ջակ­ցել են ինչ­պես խոս­քով, այն­պես էլ տնտե­սա­կան ու ռազ­մա­կան մի­ջոց­նե­րով։ Եւ ԱՄՆ-ն­ օ­գուտ է ստա­ցել նման սա­տա­րու­մից։ Իսկ հի­մա, երբ ԱՄՆ նա­խա­գահն այլևս տար­բե­րութ­յուն չի դնում դիկ­տա­տոր­նե­րի ու դե­մոկ­րատ­նե­րի միջև, կա­րե­լի է սպա­սել, որ ա­ռա­ջին­նե­րը կամ­րապն­դեն ի­րենց դիր­քե­րը և­ ա­վե­լի ագ­րե­սիվ քա­ղա­քա­կա­նութ­յուն կվա­րեն։ Ընդս­մին, ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան դա­շինք­նե­րը կթու­լա­նան, ինչ­պես և խա­ղա­ղութ­յունն ու բար­գա­վա­ճու­մը։

Հարկ է ակն­կա­լել, որ մար­դիկ բա­րո­յա­կան ա­ռաջ­նոր­դութ­յուն են ո­րո­նե­լու այլ վայ­րե­րում։ Ռու­սաս­տա­նի նա­խա­գահ Վ­լա­դի­միր Պու­տի­նի հետ հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ արևմտ­յան մի քա­ղա­քա­կան ա­ռաջ­նորդ հրա­պա­րա­կայ­նո­րեն նրան կոչ ա­րեց դա­դա­րեց­նել կրո­նա­կան հիմ­քով մարդ­կանց հե­տապն­դում­նե­րը և ռու­սաս­տան­յան բան­տե­րում ոչ ա­վան­դա­կան սե­ռա­կան կողմ­նո­րո­շում ու­նե­ցող մարդ­կանց կտտանք­նե­րը։ Հենց այս­պի­սի հռե­տո­րութ­յուն ենք մենք սո­վոր լսե­լու «ա­զատ աշ­խար­հի ա­ռաջ­նոր­դի» շուր­թե­րից։ Բայց հի­մա մենք դա լսե­լու ենք միայն Գեր­մա­նիա­յի կանց­լեր Ան­գե­լա Մեր­կե­լի (Angela Merkel) շուր­թե­րի­ց։

 

 

ИноСМИ.РУ

 

Նմանատիպ  նյութեր

Գերմանիան պետք է կարևոր դեր խաղա Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցների հարցում․ Շտեֆան Մայստեր

November 2023

Ինչո՞ւ է Գերմանիան ակտիվացել Հարավային Կովկասում, մասնավորապես, հայ-ադրբեջանական գործընթացում, ի՞նչ հեռանկարներ ունի հայ-գերմանական պաշտպանական համագործակցությունը և ինչպե՞ս Գերմանիան կարող է...

Կարդալ ավելին
Հայաստան-Թուրքիա կարգավորման գործընթացն ու մայիսյան ընտրությունները Թուրքիայում

Ինչո՞ւ են Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանվածները ձգտում ստանալ փախստականի կարգավիճակ

October 2023

Սոցիալ-տնտեսական խնդիրներից զատ, Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված անձինք բախվում են իրավական տարաբնույթ խնդիրների։ Նրանց մի մասը որպես լուծում տեսնում է իրենց...

Կարդալ ավելին
Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

October 2023

Միքայել Զոլյան Մի քանի ամիս առաջ տեքստ էի գրում Մերձավոր Արևելքի հակամարտության մասին մի հեռուստահաղորդման համար, որը պետք է հայ...

Կարդալ ավելին
Դատական համակարգի՝ ժողովրդավարական բարեփոխումների գլխավոր երաշխավորի մասին

Արցախի հայաթափումը. նոր մարտահրավերներ

October 2023

2023 թվականի սեպտեմբերի վերջը, 44-օրյա պատերազմից երեք տարի անց, Պատմության մեջ կմտնի որպես Արցախի հայաթափման ժամանակաշրջան, որին նախորդել է Ադրբեջանի...

Կարդալ ավելին

Մեր մասին

Հանդես` մտածող և ոչ անտարբեր մարդկանց համար

Պարբերականներ

  • Հայաստանի ռազմավարական շրջադարձը. ընտրությու՞ն, թե՞ կոնյունկտուրային մանևրներ
  • Հայաստանը` պարադոքսների էպիկենտրոնում
  • Խաղաղությունը և նրա հակառակորդները

Հետադարձ կապ

+374-479-42693

[email protected]

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.

  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.