Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները

Կա­նանց սպոր­տն Ի­րա­նում. խնդիր­ներ ու հա­կա­սութ­յուն­ներ

marut
May 2017

­


Ան­տոն ԵՎՍՏՐԱՏՈՎ
­Քա­ղա­քա­կան վեր­լու­ծա­բան
­Վո­րո­նեժ, Ռու­սաս­տա­նի Դաշ­նութ­յուն

 

Ի հե­ճուկս Ի­րա­նում կնոջ դրութ­յան մա­սին կարծ­րա­տի­պա­յին պատ­կե­րա­ցում­նե­րի՝ գե­ղե­ցիկ սե­ռի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներն Ի­րա­նում նե­րառ­ված են երկ­րի կյան­քի բո­լոր ո­լորտ­նե­րում՝ քա­ղա­քա­կա­նութ­յու­նից մինչև ռազ­մա­կան բնա­գա­վա­ռը։ Ի­րան­ցի կա­նանց մաս­նակ­ցութ­յամբ ա­մե­նա­հա­կա­սա­կան ո­լոր­տը թերևս սպորտն է։ Ի հե­ճուկս այն հան­գա­ման­քի, որ բո­լոր մի­ջազ­գա­յին մրցում­նե­րում ի­րան­ցի մար­զու­հի­նե­րը պար­տա­վոր են ներ­կա­յա­նալ հի­ջա­բով, այ­սինքն՝ մար­մի­նը ծած­կող և միայն ե­րեսն ու ձեռ­քե­րի դաս­տակ­նե­րը բաց թող­նող մար­զա­հա­գուս­տով, նրանք կա­րող են հպար­տա­նալ մի շարք լուրջ նվա­ճում­նե­րով։ Օ­րի­նակ՝ 2012թ. Պա­րաօ­լիմ­պիա­կան խա­ղե­րում ի­րա­նու­հի Զահ­րա Նե­մա­թին նե­տաձ­գութ­յան մրցում­նե­րում նվա­ճել է ոս­կե մե­դալ՝ սահ­մա­նե­լով հա­մաշ­խար­հա­յին նոր ռե­կորդ։ Ի­րան­ցի մար­զու­հի­նե­րը պար­բե­րա­բար մաս­նակ­ցում են օ­լիմ­պիա­դա­նե­րին։Ի­րա­նի Իս­լա­մա­կան Հան­րա­պե­տութ­յու­նից մե­կա­կան մար­զու­հի մաս­նակ­ցել է 1996, 2000 և 2004 թվա­կան­նե­րի խա­ղե­րին։ 2008թ. նրանք ար­դեն ե­րեք հո­գի էին։  Ի­րա­նու­հի­նե­րը ներ­կա էին նաև 2012 և 2016 թվա­կան­նե­րի մրցում­նե­րում, ընդ ո­րում՝ հենց Ի­րանն է դար­ձել կա­նանց հա­մար իս­լա­մա­կան օ­լիմ­պիա­կան խա­ղեր նա­խա­ձեռ­նո­ղը, գլխա­վոր կազ­մա­կեր­պիչն ու ա­նընդ­մեջ հաղ­թա­նա­կած կող­մը։ Այդ խա­ղե­րին 2004 թվա­կա­նից մաս­նակ­ցում են նաև ոչ մահ­մե­դա­կան կա­նայք։

Ի­րա­նում ար­դի ըն­կալ­մամբ՝ ռազ­մա­կան նա­խա­պատ­րաս­տութ­յու­նից և գ­յու­ղա­կան ժո­ղովր­դա­կան ժա­ման­ցից  դուրս սպոր­տը սկսել է զար­գա­նալ 20-րդ դա­րասկզ­բից։ 1919թ. ի­րա­նա­կան դպրոց­նե­րը, ո­րոն­ցում թույ­լատր­վել է տղա­նե­րի և­ աղ­ջիկ­նե­րի հա­մա­տեղ ու­սում­նա­ռութ­յու­նը, որ­դեգ­րել են Պեխր Հեն­րիկ Լին­գի մշա­կած շվե­դա­կան մարմ­նա­մար­զա­կան հա­մա­կար­գը։ 1934 թվա­կա­նին՝ Ռե­զա-շահ Պահ­լա­վիի գա­հա­կա­լութ­յան ժա­մա­նակ­նե­րում, Թեհ­րա­նում սկսել է գոր­ծել պե­տութ­յան կող­մից հո­վա­նա­վոր­վող Քա­նուն-ի-­Բա­նո­վան կա­նանց կենտ­րո­նը, ո­րի նպա­տակն էր ի­րան­ցի կնոջ հա­մա­կող­մա­նի, այդ թվում և մարմ­նա­մար­զա­կան դաս­տիա­րա­կութ­յու­նը։ Այ­սու­հան­դերձ, դեռ եր­կար ժա­մա­նակ այդ­պի­սի նո­րա­րա­րութ­յուն­նե­րից ան­մասն էին երկ­րի բնակ­չութ­յան լայն զանգ­ված­նե­րը։ Նո­րա­րա­րութ­յուն­նե­րը մնում էին հա­սա­րա­կութ­յան վե­րին շեր­տի ար­տո­նութ­յու­նը։ Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, դրանք հա­սա­րա­կութ­յան մեջ ստեղ­ծում էին հա­մա­պա­տաս­խան մթնո­լորտ։

Ի­րան­ցի մար­զու­հի­նե­րի մաս­նակ­ցութ­յամբ ա­ռա­ջին մի­ջազ­գա­յին մրցում­նե­րը 1958թ. Ա­սիա­կան խա­ղերն էին։ Ա­սիա­կան խա­ղե­րին ի­րա­նա­կան կա­նանց թի­մը մաս­նակ­ցել է 1962, 1970 և 1974 թվա­կան­նե­րին։ Բա­ցի դրա­նից՝ ի­րա­նու­հի­նե­րը մաս­նակ­ցել են 1964թ. Տո­կիո­յում և 1976թ. Մոն­րեա­լում կա­յա­ցած օ­լիմ­պիա­դա­նե­րին։ Իսկ 1974թ. Թեհ­րանն ար­դեն ինքն է հյու­րըն­կա­լել Ա­սիա­կան խա­ղե­րը, ո­րոն­ցում ի­րան­ցի սու­սե­րա­մար­տու­հի­նե­րը ոս­կե մե­դալ են շա­հել։

Սա­կայն ի­րան­ցի մար­զու­հի­ներն ար­դեն այն ժա­մա­նակ ո­րո­շա­կի խնդիր­նե­րի էին բախ­վում։ Միայն 1970 թվա­կա­նից ի­րան­ցի ֆուտ­բո­լիս­տու­հի­ներն ի­րա­վունք ստա­ցան մարզ­վել և միմ­յանց հետ մրցել ի­րա­կան դաշ­տում։ Մինչ այդ մար­զաձ­ևի հիմ­նախն­դիր­նե­րից էր այն, որ, Բա­թուլ Բա­ղե­րիի վկա­յութ­յամբ, Ի­րա­նում կա­նայք խա­ղում էին բա­կե­րում՝ ի­րենց եղ­բայր­նե­րի կամ ա­մու­սին­նե­րի հետ։ Բայց ան­գամ այդ­պի­սի պայ­ման­նե­րում ի­րա­նու­հի­նե­րին եր­բեմն հա­ջող­վում էր մաս­նակ­ցել մի­ջազ­գա­յին մրցում­նե­րի։ Սա­կայն ան­գամ մար­զում­ներ և խա­ղեր անց­կաց­նե­լու հա­մար պայ­ման­նե­րի ստեղ­ծու­մը չվե­րաց­րեց բո­լոր խո­չըն­դոտ­նե­րը։ Ֆուտ­բո­լիս­տու­հի­նե­րը են­թարկ­վում էին պահ­պա­նո­ղա­կան տղա­մարդ­կանց հե­տապն­դում­նե­րին անգամ Թեհ­րա­նում։ Մայ­րա­քա­ղա­քից դուրս ապ­րող մար­զու­հի­նե­րի դրութ­յունն էլ ա­վե­լի բարդ էր։

Ի­րան­ցի կա­նանց հա­մար սպոր­տում շատ ա­վե­լի լուրջ խնդիր­ներ են ծա­գել 1979 թվա­կա­նից ի վեր՝ Իս­լա­մա­կան հե­ղա­փա­խութ­յու­նից հե­տո։ Դե­պի կրո­նա­կան պահ­պա­նո­ղա­կա­նութ­յուն կտրուկ շրջա­դար­ձը և Ի­րա­քի դեմ ու­թամ­յա հյու­ծող պա­տե­րազ­մը Ի­րա­նում կա­նանց սպոր­տի կա­ցութ­յունն ա­հա­գին հետ են մղել։ Իս­լա­մա­կան կա­ռա­վար­ման ա­ռա­ջին ա­միս­նե­րին ոչ մի նշա­նա­կա­լից փո­փո­խութ­յուն չէր նկատ­վում, բայց պահ­պա­նո­ղա­կան­նե­րը հետզ­հե­տե մե­ծաց­նում էին ճնշում­նե­րի ու սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի ծա­վա­լը։ 1981թ. կա­նանց պար­տադր­վել է հի­ջաբ կրել։ Այս պա­հանջն ան­մի­ջա­պես սպոր­տում գեն­դե­րա­յին տա­րան­ջատ­ման խնդիր է ա­ռա­ջաց­րել։ Սա­կայն այս գծի ի­րա­կա­նա­ցու­մը խնդրա­հա­րույց էր, քա­նի որ մար­զա­կան մրցա­վար­նե­րի ու մար­զիչ­նե­րի մեծ մա­սը տղա­մար­դիկ էին, ին­չը թույլ չէր տա­լիս անց­կաց­նել զուտ կա­նանց մաս­նակ­ցութ­յամբ մրցում­ներ։ Մի քա­նի տա­րի է պա­հանջ­վել նոր՝ կա­նան­ցից բաղ­կա­ցած մաս­նա­գի­տաց­ված կադ­րեր նա­խա­պատ­րաս­տե­լու հա­մար։Այդ իսկ պատ­ճա­ռով կա­նանց մար­զաձ­ևե­րից շա­տե­րը մի քա­նի տա­րով պար­զա­պես «քնի» մեջ են հայտն­վել։ Դ­րանց վե­րա­կեն­դա­նա­ցու­մը սկսվել է միայն Իս­լա­մա­կան Հան­րա­պե­տութ­յան պատ­մութ­յան հետ­պա­տե­րազ­մա­կան ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում։

Ի­րա­նում կա­նանց մար­զար­վես­տի իս­կա­կան պաշտ­պան և վե­րա­կեն­դա­նաց­նող է դար­ձել 1989-1997թթ. պաշ­տո­նա­վա­րած Ի­րա­նի նա­խա­գահ Ա­լի Աք­բար Հա­շե­մի-­Ռաֆ­սան­ջա­նիի դուստ­րը՝ Ֆաե­զե Հա­շե­մին։ Իր իսկ հի­շո­ղութ­յուն­նե­րով՝ նա ստիպ­ված էր կա­նանց սպոր­տի օգ­տին քա­րոզ­չութ­յու­նը «դռնե­դուռ» տա­նել, հա­մո­զե­լով թե՛ սո­վո­րա­կան մարդ­կանց, և թե՛ հոգ­ևոր ա­ռաջ­նորդ­նե­րին, որ կա­նանց սպորտն ինք­նին անհ­րա­ժեշտ ու օգ­տա­կար ի­րո­ղութ­յուն է։ Օ­րի­նակ, Հա­շե­մին կա­րո­ղա­ցել է հա­մո­զել Զեն­ջան քա­ղա­քի հոգ­ևոր ա­ռաջ­նոր­դին, որ­պես­զի նա թույ­լատ­րի քա­ղա­քի աղ­ջիկ­նե­րին մաս­նակ­ցե­լու մարմ­նա­մար­զա­կան վար­ժանք­նե­րին։ Արդ­յուն­քում վեր­ջինս սկսել է ընդգծ­ված դրա­կան վե­րա­բեր­վել կա­նանց՝ սպորտ վե­րա­դարձ­նե­լու գա­ղա­փա­րով, այն աս­տի­ճան, որ ո­րոշ ժա­մա­նակ անց Զեն­ջա­նում ան­ցած Ազ­գա­յին ու­սա­նո­ղա­կան խա­ղե­րի ժա­մա­նակ կողմ է ար­տա­հայտ­վել, որ աղ­ջիկ­նե­րը դառ­նան խա­ղե­րի ջա­հա­կի­րը։ 1990թ. Ֆաե­զեն կա­րո­ղա­ցել է հա­մո­զել հո­րը՝ կրկին թույ­լատ­րե­լու ի­րա­նու­հի­նե­րի մաս­նակ­ցութ­յու­նը նույն թվա­կա­նին կա­յա­ցած Ա­սիա­կան խա­ղե­րին։ Ն­րա ջան­քե­րի շնոր­հիվ 1993 թվա­կա­նից ի վեր Թեհ­րա­նը դար­ձել է Իս­լա­մա­կան օ­լիմ­պիա­կան խա­ղե­րի անց­կաց­ման վայր, իսկ 1996թ. ի­րա­նու­հի Լի­դա Ֆա­րի­մա­նը մաս­նակ­ցել է Ատ­լան­տա­յում կա­յա­ցած Օ­լիմ­պիա­դա­յին։

Ի­րա­նա­կան սպոր­տի ներ­կա­յիս խնդիր­նե­րը դրսևոր­վում են ոչ միայն սե­ռա­կան խտրա­կա­նութ­յամբ, որն, օ­րի­նակ, թույլ չի տա­լիս կա­նանց մաս­նակ­ցել մի շարք «ա­րա­կան» մար­զա­տե­սակ­նե­րի դիտ­մա­նը, այլև՝ սո­վո­րա­կան ֆի­նան­սա­վոր­ման բա­ցա­կա­յութ­յամբ։ Ցա­վոք, են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի ընդ­լայ­նումն ու կա­տա­րե­լա­գոր­ծու­մը հետ են մնում մար­զո­լոր­տի բուն զար­գաց­ման ըն­թաց­քից։ Բա­վա­րար չա­փե­րի մի­ջոց­նե­րի բա­ցա­կա­յութ­յու­նը օ­լիմ­պիա­կան մար­զա­տե­սակ­նե­րի զար­գաց­ման լուրջ խո­չըն­դոտ է։ Օ­լիմ­պիա­կան խա­ղե­րին մաս­նակ­ցած մի շարք մար­զու­հի­ներ բո­ղո­քում էին ֆի­նան­սա­կան խնդիր­նե­րից։ Իսկ ոչ օ­լիմ­պիա­կան մար­զա­տե­սակ­նե­րի, օ­րի­նակ՝ բո­դի­բիլ­դին­գի պա­րա­գա­յում ի­րա­վի­ճակն էլ ա­վե­լի բարդ է։

Կա­նանց բո­դի­բիլ­դին­գի հար­ցին ար­ժե ա­վե­լի ման­րա­մաս­նո­րեն անդ­րա­դառ­նալ, քա­նի որ այդ մար­զաձևն Ի­րա­նում ոչ պաշ­տո­նա­կան կեր­պով է զար­գա­նում և, փաս­տո­րեն, ներ­կա­յաց­ված է սոսկ եր­կու մար­զու­հի­նե­րով։  Ն­րան­ցից մե­կը՝ Շի­րին Նո­բա­հա­րին, պատ­մում է, որ ին­քը ստիպ­ված է ե­ղել բախ­վել սպոր­տա­յին մի­ջա­վայ­րում տի­րող կարծ­րա­տի­պա­յին մտա­ծո­ղութ­յա­նը և հա­սա­րա­կութ­յան տար­րա­կան ան­տեղ­յա­կութ­յա­նը, ինչ­պես նաև՝ սպոր­տի ո­լոր­տը կար­գա­վո­րող պաշ­տոն­յա­նե­րի ա­նար­հես­տա­վար­ժութ­յա­նը։  «Ես այս մար­զաձ­ևը ժո­ղովր­դա­կան դարձ­նե­լու ահ­ռե­լի քայ­լեր եմ կա­տա­րել, բայց մինչ օրս իմ երկ­րում ոչ մի տեղ չու­նեմ։ Ի հե­ճուկս ինձ վեր­ջին տա­րի­նե­րին խո­չըն­դո­տած և ցայ­սօր հա­րատ­ևող բո­լոր դժվա­րութ­յուն­նե­րի՝ ես դեռ այդ խնդիր­նե­րի, հատ­կա­պես՝ պաշ­տո­նա­տար ան­ձանց ա­նու­շադ­րութ­յան և­ ան­տար­բե­րութ­յան գե­րին եմ։ Իմ կար­ծի­քով՝ կա­նանց մար­զո­լոր­տում ո­րո­շա­կի պաշ­տոն­ներ ու դիր­քեր զբա­ղեց­նող պաշ­տոն­յա­ներն անհ­րա­ժեշտ չա­փով ար­հես­տա­վարժ չեն»,- TheAnalyticon-ին տված հար­ցազ­րույ­ցում հայ­տա­րա­րել է Շի­րին Նո­բա­հա­րին։ Ի­րա­նի կա­նանց բո­դի­բիլ­դին­գի մա­սին այ­սօր աշ­խարհն ի­մա­նում է միայն մար­զու­հու բլո­գից և­ ինս­տագ­րա­մի նրա է­ջից, ո­րոն­ցում ներ­կա­յաց­ված են նրա նվա­ճում­նե­րը, մար­զում­ներն ու կյան­քի սո­վո­րա­կան դրվագ­նե­րը։

Ի­րա­նում կա­նանց սպոր­տը ներ­կա­յումս մեծ զար­թոնք է ապ­րում։ ՅՈՒՆԵՍԿՈ-ի տվյալ­նե­րով՝ կին մար­զու­հի­նե­րի թիվն ա­րա­գո­րեն մո­տե­նում է տղա­մարդ­կանց թվին։ Հիշ­յալ կազ­մա­կեր­պութ­յան տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Էս­թեր Լա­րու­շը Թեհ­րա­նում կա­յա­ցած ա­սու­լի­սում նշել է, որ ներ­կա պա­հին կա­նանց ու տղա­մարդ­կանց մար­զա­կան ներգ­րավ­վա­ծութ­յան քա­նա­կա­կան տար­բե­րութ­յունն ա­վե­լի փոքր է, քան շատ այլ երկր­նե­րում։ Խո­սե­լով խնդիր­նե­րի մա­սին՝ հիշ­յալ պաշ­տոն­յան հաս­տա­տել է, որ դրանք հիմ­նա­կա­նում չու­նեն զուտ ի­րա­նա­կան ա­ռանձնա­հատ­կութ­յուն­ներ, այլ կրկնօ­րի­նա­կում են կա­նանց սպոր­տի զար­գաց­ման ճա­նա­պար­հին հառ­նող հա­մաշ­խար­հա­յին խո­չըն­դոտ­նե­րը։ Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, տե­ղա­կան ի­րո­ղութ­յուն­ներն, ան­կաս­կած, ո­րո­շա­կի հետք են թող­նում, հատ­կա­պես այն­պի­սի մար­զա­տե­սակ­նե­րի պա­րա­գա­յում, ինչ­պի­սին են բո­դի­բիլ­դին­գը կամ գե­ղար­վես­տա­կան մարմ­նա­մար­զութ­յու­նը։ Միև­նույն ժա­մա­նակ, Ի­րա­նի վա­ղե­մի մշա­կու­թա­յին ա­վան­դույթ­նե­րը և ժա­մա­նա­կա­կից մար­զա­կան են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի բարձր մա­կար­դա­կը, ինչ­պես նաև հա­սա­րա­կութ­յան և պաշ­տո­նա­տար ան­ձանց ա­ճող ու­շադ­րութ­յու­նը ի­րան­ցի մար­զու­հի­նե­րի առջև լայն հե­ռան­կար­ներ են բա­ցում թե՛ զուտ մար­զա­կան, և թե՛ սո­ցիա­լա­կան  նոր բար­ձունք­նե­րին հաս­նե­լու հա­մա­ր։

 

Նմանատիպ  նյութեր

Գերմանիան պետք է կարևոր դեր խաղա Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցների հարցում․ Շտեֆան Մայստեր

November 2023

Ինչո՞ւ է Գերմանիան ակտիվացել Հարավային Կովկասում, մասնավորապես, հայ-ադրբեջանական գործընթացում, ի՞նչ հեռանկարներ ունի հայ-գերմանական պաշտպանական համագործակցությունը և ինչպե՞ս Գերմանիան կարող է...

Կարդալ ավելին
Հայաստան-Թուրքիա կարգավորման գործընթացն ու մայիսյան ընտրությունները Թուրքիայում

Ինչո՞ւ են Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանվածները ձգտում ստանալ փախստականի կարգավիճակ

October 2023

Սոցիալ-տնտեսական խնդիրներից զատ, Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված անձինք բախվում են իրավական տարաբնույթ խնդիրների։ Նրանց մի մասը որպես լուծում տեսնում է իրենց...

Կարդալ ավելին
Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

October 2023

Միքայել Զոլյան Մի քանի ամիս առաջ տեքստ էի գրում Մերձավոր Արևելքի հակամարտության մասին մի հեռուստահաղորդման համար, որը պետք է հայ...

Կարդալ ավելին
Դատական համակարգի՝ ժողովրդավարական բարեփոխումների գլխավոր երաշխավորի մասին

Արցախի հայաթափումը. նոր մարտահրավերներ

October 2023

2023 թվականի սեպտեմբերի վերջը, 44-օրյա պատերազմից երեք տարի անց, Պատմության մեջ կմտնի որպես Արցախի հայաթափման ժամանակաշրջան, որին նախորդել է Ադրբեջանի...

Կարդալ ավելին

Մեր մասին

Հանդես` մտածող և ոչ անտարբեր մարդկանց համար

Պարբերականներ

  • Կենդանիների պաշտպանության շարժումը Հայաստանում և Արցախում
  • Այստեղ շրջափակում է, իսկ նրանք շներ են կերակրում…
  • Արցախում կենդանիների պաշտպանության շարժման համառոտ պատմությունը

Հետադարձ կապ

+374-479-42693

[email protected]

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.

  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.