Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները

Նորօսմանականությունն ու կրոնական գործոնի անազդեցիկությունը

marut
August 2012

Շահան ԳԱՆՏԱՀԱՐՅԱՆ
“Ազդակ” օրաթերթի գլխավոր խմբագիր
Բեյրութ

Մերձավոր Արեւելքում նորօսմանականության վերականգնման փորձերը կարծես թե չեն հաջողվում: Կրոնական գործոնի լիարժեք օգտագործումի ծխածածկույթային քաղաքականությունը սպառել է ինքզինք: Գործընթացներն այլ ուղղությամբ են գնում:

 

Քրդական եւ ռուսական գործոնների թուրքական հաշվարկները

Իրաքի կողմից դեպի Թուրքիա օդային տարածքը փակելու որոշումը կապվում է տարբեր հանգամանքների հետ: Բայց երբ հաղորդվում է, որ Արբիլ-Իսթանբուլ կամ Արբիլ-Անթալիա թռիչքներն են առկախվել, հստակորեն խնդիրը կապվում է  ուղղակի քրդական գործոնի հետ:

Թուրքիայի տարածքում քուրդ ապստամբների ծավալած շարժումները վերստին լուսարձակի տակ են: Այժմ նախազգուշացման քայլ կլինի քրդական կողմից` փակելու դեպի Թուրքիա օդային տարածքը: Նման որոշումը  կարող է  ժամանակավոր լինել, մինչեւ որ իրավիճակը վերահանդարտեցնելու համապատասխան միջոց ձեռնարկվի: Ոչ պաշտոնական մեկնաբանությունները տարաբնույթ են: Մինչ թրքական լրատուամիջոցները Արբիլից Թուրքիա հասնող նավթային ծրագրի նկատմամբ Բաղդադի անհամաձայնությանն են վերագրում կատարվածը, Իրաքի ավիաուղիների ներկայացուցիչները խոսում են վերահսկողական սարքերի խանգարման մասին: Դրան  թրքական կողմն առարկում է, հարցնելով` այդ դեպքում ինչո՞ւ միայն դեպի Թուրքիա եւ դեպի Սաուդյան Արաբիա են առկախվել թռիչքները: Ավելի ուշ Իրաքի վարչապետը, առանց անդրադառնալու օդային տարածքի փակմանը, հայտնում է, որ Իրաքը չի կարող ձեռնածալ մնալ իր երկրի հյուսիսային տարածքի նկատմամբ գործադրվող օդանավային հարձակումների դիմաց:

Խնդիրը որոշ ծխածածկույթի տակ է եւ որոշակի ժամանակ է պետք  ճշգրիտ հետեւություններ անելու համար:

Փորձենք տեսնել, սակայն, թե այլ ուղղությունների վրա ի՞նչ իրադրություններ են արձանագրվում, որոնք Անկարայի ղեկավարների կիրառած քաղաքականության հետ ուղղակի-անուղղակի կապ կարող են ունենալ: Արեւմտյան լրատվամեքենան հստակ ճիգ է թափում միջնորդական եւ դիտորդական առաքելության ժամկետի ավարտի նախօրյակին համոզելու, որ Սիրիայի գործող իշխանությունների նկատմամբ օղակն առավելագույնս սեղմվել է արդեն, թե` հակաիշխանական ուժերը արդեն իսկ վերահսկում են մայրաքաղաքի մի շարք թաղամասեր:

Բոլոր երեւույթներն ու նախադրյալները համոզում են, որ խնդիրն արդեն վաղուց դուրս է եկել Սիրիայի սահմաններից, իշխանություն-ընդդիմություն քաղաքական, թե ռազմական ընդհարումների շրջագծից եւ ստացել ոչ միայն տարածաշրջանային տարողություն, այլ հայտնվել աշխարհաքաղաքական օրակարգում:

Այսպես, Մոսկվան Սիրիայում գործող վարչակարգի տապալումը համարում է իր ձախողությունը կամ իր սեփական դիրքերից զիջում: Մի կողմից` ռուսական ռազմանավերը մոտենում են սիրիական ծովափ, մյուս կողմից ՆԱՏՕ-ն հայտարարում է, որ համապատասխան վերահսկողություն է իրականացնում ռուսական նավերի նկատմամբ: Խնդիրը, ուրեմն, արաբական աշխարհի սահմաններից  շատ անդին անցած է  եւ ուղղակիորեն առնչված ՄԱԿ-ի ԱԽ-ին, ՆԱՏՕ-ին, Ռուսաստանին:

 

Քրդական գարունը եւ թուրքական աշունը

Ներսիրիական պատերազմի առնչությամբ թուրքական քաղաքականությունը մի քանի  ուղղություն ունի:

Նախ` հակաիշխանական զորքերին տրամադրված զինուժն ու տնտեսական աջակցությունն ուղղակի եւ անուղղակի միջոցներով: Պարզ է, որ ամերիկյան ռազմական օժանդակությունը թուրքական տարածքներից եւ կայաններից է հասնում Սիրիայի հակաիշխանական ուժերին: Եթե այս օժանդակությունը որոշ քողարկումներով  կամ կիսաբացահայտ ձեւով է կատարվում, ապա թուրքական աղբյուրներն իրենք  են հայտարարում տեղի թուրքմեններին զինելու մասին:

Սիրիայի թուրքմեններին զինելու բացահայտ դիրքորոշումն ուղղակի հակակշիռ քայլ է եւ կապվում է քրդական գործոնի նկատմամբ Անկարայի ունեցած գլխավոր մտավախության հետ: Անվտանգության գոտու ստեղծումը, Սիրիա-Թուրքիա սահմանային շրջանների երկայնքով թուրքական զորքերի կուտակումներն ու ցուցադրական զորավարժությունները եւս սերտորեն կապվում են Թուրքիայի թիվ մեկ խնդրին` քրդականին: Թուրքիայի արտգործնախարարի շտապելը հյուսիսային Իրաքի քրդական ինքնավար շրջան եւ տեսակցությունը նախագահ Բարզանիի հետ գլխավոր այդ մտավախությունից է բխում: Մինչդեռ միջազգային մամուլի էջերում տարբեր դիտանկյուններից վերլուծվում է ՙքրդական գարնան՚ գալուստը, որն, ի տարբերություն արաբական գարնան, իշխանափոխություններից ավելի նոր Քուրդիստան սահմանագծելուն է վերաբերում: Իսկ նոր Քուրդիստանն ամենաշատն է մտահոգում Անկարայի ղեկավարներին:

Շատ կարեւոր է, թե ինչ ֆոնի վրա է այս ամենը կատարվում: Թուրքական տարածքներից Սիրիա է թափանցում ամերիկյան զինուժի տարբեր ծառայություններ: Սիրիայի ծովային սահմաններում է հայտնվել ռուսական նավատորմը, որ հաջորդաբար կհամալրվի նոր ուժերով:  Ռուս-ամերիկյան անուղղակի ընդհարումները նախանշում  են գոտիների ձեւավորման նոր սահմաններ: Նոր սահմանագծումներ առաջադրող աշխարհաքաղաքական այս վարքագիծը ներկա Սիրիայի սահմանների վերագծման չէ վերաբերում միայն: Տարածաշրջանային մակարդակ ու տարողություն ունի այն եւ առաջիկայում կարող է ներառել նաեւ Թուրքիան: Ահա այստեղ է, որ կբազմապատկվի քրդական գործոնի նշանակությունը: Հյուսիսային Իրաքի ինքնավար տարածքը քրդական ակնկալվող տարածքների մի մասն է միայն: Սիրիական տարածքից ավելի ներկա Թուրքիայի սահմաններում ապրող քրդերի ինքնորոշման վտանգն է, որ սարսափի մատնած է Անկարային: Համաքրդական միավորման գործընթացները խոչընդոտելուն են միտվում Թուրքիայի կողմից անվտանգության գոտիների ստեղծման փորձերը, զորքերի կուտակումները, զորավարժությունները եւ այլն:

Անվտանգության գոտի ստեղծել է ուզում վտանգվածը: Իրոք, Թուրքիան վտանգված է:  Թվում է, թե մոտ է գարունը: Քրդական գարունը:

Իսկ թուրքական աշնան կամ քրդական գարնան գալստի վրա որեւէ ազդեցություն չի ունենալու կրոնական գործոնը:

Նմանատիպ  նյութեր

Ռուսաստանի մեղսակցությունը Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղաշինության և խաղաղապահության մեջ

Ռուսաստանի մեղսակցությունը Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղաշինության և խաղաղապահության մեջ

December 2023

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող Ղարաբաղյան հակամարտության շրջանակներում Ռուսաստանի դերը և ռուս խաղաղապահ առաքելության լիակատար ձախողումը Սոսի Թաթիկյանի հոդվածի հիմնական...

Կարդալ ավելին

Գերմանիան պետք է կարևոր դեր խաղա Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցների հարցում․ Շտեֆան Մայստեր

November 2023

Ինչո՞ւ է Գերմանիան ակտիվացել Հարավային Կովկասում, մասնավորապես, հայ-ադրբեջանական գործընթացում, ի՞նչ հեռանկարներ ունի հայ-գերմանական պաշտպանական համագործակցությունը և ինչպե՞ս Գերմանիան կարող է...

Կարդալ ավելին
Հայաստան-Թուրքիա կարգավորման գործընթացն ու մայիսյան ընտրությունները Թուրքիայում

Ինչո՞ւ են Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանվածները ձգտում ստանալ փախստականի կարգավիճակ

October 2023

Սոցիալ-տնտեսական խնդիրներից զատ, Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված անձինք բախվում են իրավական տարաբնույթ խնդիրների։ Նրանց մի մասը որպես լուծում տեսնում է իրենց...

Կարդալ ավելին
Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

October 2023

Միքայել Զոլյան Մի քանի ամիս առաջ տեքստ էի գրում Մերձավոր Արևելքի հակամարտության մասին մի հեռուստահաղորդման համար, որը պետք է հայ...

Կարդալ ավելին

Մեր մասին

Հանդես` մտածող և ոչ անտարբեր մարդկանց համար

Պարբերականներ

  • 2024-ին ընդառաջ. Արցախն առանց հայերի, խաղաղության ու իրավունքների վերականգնման հույսեր
  • Հայաստանի Հանրապետության եռամիասնական գերխնդիրը 2024 թվականին
  • Հայաստանն ու Ադրբեջանը 2024 թ. նախաշեմին. խաղաղությու՞ն, թե՞ նոր պատերազմ

Հետադարձ կապ

+374-479-42693

[email protected]

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.

  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.