Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները

Ռուսաստանի ներգրավումն Իրանի շուրջ բանակցային գործընթացի մեջ

marut
May 2012

Ռոբերտ ՄԵՐԻ
«The National Interest»
ԱՄՆ

Գոյություն ունեն բազում պատճառներ ցավելու ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի նախագահներ Օբամայի ու Պուտինի միջեւ վստահության բացակայության համար: Բայց ամենամտահոգիչ երեւույթն իրանական միջուկային ծրագրի շուրջ բանակցություններն են, որոնք պետք է վերսկսվեին Բաղդադում մայիսի 23-ին: Երեւույթն ընկալելու համար արժե հիշատակել մի քանի դիվանագիտական եւ աշխարհաքաղաքական իրողություններ:

Իրողություն առաջին. Ներկայումս Ամերիկայի համար չկա ավելի կարեւոր խնդիր, քան Իրանի կողմից միջուկային զինանոցի հնարավոր ստեղծումը: Օբաման մերժում է Իրանում միջուկային զսպման միջոցների ստեղծման որեւէ հնարավորություն, եւ հանրապետականների առաջնորդների մեծ մասն ունի նույն դիրքորոշումը: Դա, ամենայն հավանականությամբ, նշանակում է, որ ելքը լինելու է մեկը երեք հնարավորներից. կա’մ բանակցությունները կհանգեցնեն միջուկային զենքին տիրանալուց Իրանի հրաժարվելուն, կա’մ ամերիկյան նախագահը կհրաժարվի իր որոշումներից, կա’մ կլինի պատերազմ:

Իրողություն երկրորդ. Իրանը հայտարարում է Իսլամական Հանրապետության եւ այսպես կոչված P5+1 (ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի հինգ անդամների՝ Մեծ Բրիտանիայի, Չինաստանի, Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի եւ ԱՄՆ-ի, ինչպես նաեւ Գերմանիայի) խմբի հետ լրջորեն բանակցելու մտադրության վերաբերյալ: Իրանի գերագույն առաջնորդ Ալի Խամենեին վերջերս հայտարարել է. «Իրանը չի ձգտում ունենալ միջուկային զենք, քանի որ Իսլամական Հանրապետությունը տրամաբանորեն, կրոնապես եւ տեսականորեն դիտարկում է միջուկային զենք ունենալը որպես լուրջ մեղք եւ հավատում է, որ նման զենքի տարածումն անիմաստ է, կործանարար եւ վտանգավոր»: Նախագահ Օբաման կարծես թե հավատացել է այս խոսքերին եւ Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանի միջոցով փոխանցել է Խամենեիին, թե առաջնորդի հայտարարությունը գնահատում է որպես բանակցությունների հիմք:

Իրողություն երրորդ. Իրանի կողմից բանակցությունների ձգտումը բացատրվում է վերջին մի քանի տարիների ընթացքում երկրի դեմ սահմանված պատժամիջոցներով, որոնք վերջին տարվա ընթացքում ավելի են սաստկացել: Երկիրը մեծապես սահմանափակված է բանկային համակարգի զարգացման հեռանկարների մեջ եւ իրանյան նավթից ընդլայնվող համաշխարհային հրաժարմամբ: The Washington Post թերթը վերջերս հայտնել է, որ նավթի վաճառքից Իրանի եկամուտներն ընկել են, քանի որ նավթը պահվում է նավթապահեստների կամ տանկերների մեջ՝ առանց առաքման վերջնակետի: Հաշվումների համաձայն՝ 2009թ. Իրանի նավթային հատվածն ապահովում էր պետական եկամուտների 60%-ը, եւ իշխանությունները միանգամայն հստակ գիտակցում են, որ նավթի գնի գեթ մեկ դոլլարով նվազումը կարող է նվազեցնել բյուջեի եկամուտը մեկ միլիարդ դոլարով: The Post թերթը մեջբերում է ֆինանսների փոխնախարար, ֆինանսական անվտանգության համար պատասխանատու Դեվիդ Քոհենին. «Աներկբա է, որ ճնշումն ունեցել է իր դերն Իրանի՝ բանակցային սեղանի մոտ վերադառնալու հարցում… նրանց արժույթի գինը ներքեւ է գահավիժում»:

Իրողություն չորրորդ. Ամերիկան եւ աշխարհի երկրների մեծ մասը կրկին շատ հոռետեսաբար են տրամադրված Իրանի իրական մտադրությունների եւ նպատակների նկատմամբ: Կա հավանականություն, որ Իրանն օգտագործելու է բանակցությունները որպես շեղող մարտավարություն. նա ձգձգելու է բանակցությունները՝ շարունակելով ցենտրիֆուգների թափավազքը եւ արտադրելով միջուկային ռումբերի մեջ օգտագործվող բարձրհարստացված ուրանը: Այս վտանգն առավել պարզորոշ է տեսնում Մերձավոր Արեւելքում ԱՄՆ գլխավոր դաշնակից Իսրայելը, որը բանակցային գործընթացի ժամանակ կարող է կորցնել համբերությունը եւ փորձել կրճատել այն ժամանակն ու տարածությունը, որոնք Օբաման անհրաժեշտ է համարում պայմանավորվածությունների ձեռքբերման համար:

Իրողություն հինգերորդ. ինչպիսին էլ լինեն Իրանի բուն մտադրությունները, բանակցությունների ժամանակ երկիրը փորձում է օգտագործել ճնշման իր լծակները՝ սեպ խրելով P5+1 խմբի մասնակիցների միջեւ, հրահրելով լարվածություն բանակցային գործընթացի իր հակառակորդների միջեւ եւ նոր դաշինքներ ստեղծելով: Դա ամենապարզունակ մակարդակի դիվանագիտությունն է, թեեւ իրանական առաջնորդները հայտնի են իրենց դիվանագիտական բարձր արվեստով:

Իրողություն վեցերորդ. P5 + 1  խմբի ներսում միասնական բանակցային դիրքորոշումն անհրաժեշտ պայման է բանակցություններում հաջողության հասնելու համար: Օբաման եւ իր բարձրաստիճան պաշտոնյաները, խորհելով ընթանալիք բանակցությունների մասին, ելնում են խմբում ներքին դինամիկայի մասին որոշակի ենթադրություններից: Նախ` Գերմանիան եւ Մեծ Բրիտանիան խաղալու են իրենց ավանդական դերը` համաձայնվելով ընդհանուր որոշումների հետ եւ հրաժարվելով Իրան իրենց զինվորներին ուղարկելուց (իսկ դա կարող է անհրաժեշտ լինել Իրանից զիջումներ կորզելու համար):

Չինաստանը, որը կենտրոնացած է սեփական տնտեսական շահերի եւ նավթի ունեցած պահանջարկի վրա, աշխուժորեն չի աջակցելու, թեեւ նման կարեւոր հարցում, հավանաբար, ձտելու է խուսափել հրապարակային մեկուսացումից: Իսկ Ֆրանսիան, ամենայն հավանականությամբ, որոշակիորեն կփոխի իր դիրքորոշումը` նախագահ Նիկոլյա Սարկոզիի կառավարման խիստ ոճից դեպի նրան հաջորդած Ֆրանսուա Օլանդի  առավել մեղմ քաղաքական վարքագիծը:

Իրողություն յոթերորդ. մնում է Ռուսաստանը, որին կարելի է համոզել ստանձնելու կարեւոր դերակատարում եւ համոզել P5 + 1 խմբի մյուս անդամներին գործել ԱՄՆ դիվանագիտական նպատակներին համապատասխան: Որոշ փորձագետներ համոզված են, որ այժմ Ռուսաստանն ավելի լրջորեն է մտահոգվել Իրանի միջուկային զենքով եւ, ենթադրաբար, բանակցությունների զարգանալուն զուգընթաց կամենալու է առավել ակտիվ գործել: Բայց ռուսաստանյան առաջնորդներն ամերիկյան դիվանագիտությանը քննադատաբար են վերաբերվում, հատկապես այն բանից հետո, երբ 2011թ. Լիբիայում ամերիկացիների ջանքերը քողարկել են այլ չհայտարարված նպատակներ:  Հենց այդ պատճառով Ռուսաստանը Չինաստանի հետ միասին անցած տարի երկու անգամ  վետո է  դրել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի Սիրիայի դեմ բանաձեւի վրա:

Բոլոր վերոհիշյալ իրողությունները ցույց են տալիս, որ Ռուսաստանի հետ ամերիկյան հարաբերությունները կարող են ավելի կարեւոր լինել, քան երբեւէ նախկինում, հաշվի առնելով, թե որքան բարդ է լինելու բանակցային գործընթացը, որքան մեծ է Իրանի հետ պատերազմի վտանգը եւ որքան կարեւոր է տվյալ բանացություններում Ռուսաստանի՝ Ամերիկայի գործընկեր դառնալու հնարավոր հեռանկարը: Այնուամենայնիվ, երկրների միջեւ հարաբերությունները գտնվում են սարսափելի վիճակում, որի արտացոլումն էր Պուտինի՝ Քեմփ-Դեւիդում «Մեծ ութնյակի» գագաթաժողովին մասնակցելուց հրաժարվելը: Նա հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ից առաջ նա մտադիր է պաշտոնական այցով մեկնել Չինաստան:

Վերջերս Արիել Կոհենը գրել է, թե գոյություն ունեն Վաշինգտոնի եւ Մոսկվայի համագործակությունը պահանջող բազմաթիվ հարցեր՝ Սիրիան, Աֆղանստանը, հակահրթիռային պաշտպանությունը, Առեւտրի համաշխարհային կազմակերպությանը Ռուսաստանի անդամակցությունը եւ, իհարկե, Իրանը: Ընդսմին՝ Իրանին վերաբերող հարցերն առավել սուր են, եւ այդ հարցում Ռուսաստանի աջակցություն ստանալը հազիվ թե հնարավոր լինի՝ առանց այլ ճակատներում առաջընթաց արձանագրելու պարագայի:  Դա կարող է նշանակել, որ Ռուսաստանին տրվելու է այն ամենն, ինչի վրա պնդելու է Պուտինը:

Այսպիսով, Օբաման կանգնած է այն հարցի առջեւ, թե ի՞նչ է նա կարող զոհաբերել տվյալ իրավիճակում եւ թե ինչպիսի՞ մթնոլորտ է նա կամենում ստեղծել  բանակցություններում՝ «վերբեռնումը վերբեռնելու» եւ P5 + 1 խմբում Ռուսաստանի աջակցությունը ստանալու համար:

Երդմնակալությունից մի քանի ժամ անց Պուտինի ստորագրած փաստաթղթում հայտարարվել է, որ ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններում Ռուսաստանը ձգտելու է «իրավահավասարության, ներքին գործերին չմիջատելու եւ յուրաքանչյուր կողմի շահերի հանդեպ հարգանքի»: Օբաման կարող է նրան ազդակ հղել, որ իր կառավարությունը չի միջամտելու Ռուսաստանի ներքին գործերին, ինչպես այն արել է քիչ առաջ ավարտված նախընտրական արշավի ժամանակ եւ երաշխիքներ տալ, որ Եվրոպայում ստեղծվող հակահրթիռային պաշտպանության համակարգը Ռուսաստանի դեմ չի կիրառվելու:

Թերեւս, ամերիկյան կառավարությունը չի կամենա նման զիջումների գնալ՝ չնայած սպասվող որոշումների բարձր նշանակության: Բայց չէ՞ որ երկու տերությունների առաջնորդների համար չկան ավելի կարեւոր հարցեր, քան դրանք, որ կապված են պատերազմի եւ խաղաղության հետ:

Ռոբերտ Մերին (Robert W. Merry) «The National Interest»-ի խմբագիր եւ ամերիկյան պատմության եւ արտաքին քաղաքականության մասին գրքերի հեղինակ է:

 

Հրապարակվել է՝  21/05/2012 

Նմանատիպ  նյութեր

Ռուսաստանի մեղսակցությունը Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղաշինության և խաղաղապահության մեջ

Ռուսաստանի մեղսակցությունը Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղաշինության և խաղաղապահության մեջ

December 2023

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող Ղարաբաղյան հակամարտության շրջանակներում Ռուսաստանի դերը և ռուս խաղաղապահ առաքելության լիակատար ձախողումը Սոսի Թաթիկյանի հոդվածի հիմնական...

Կարդալ ավելին

Գերմանիան պետք է կարևոր դեր խաղա Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցների հարցում․ Շտեֆան Մայստեր

November 2023

Ինչո՞ւ է Գերմանիան ակտիվացել Հարավային Կովկասում, մասնավորապես, հայ-ադրբեջանական գործընթացում, ի՞նչ հեռանկարներ ունի հայ-գերմանական պաշտպանական համագործակցությունը և ինչպե՞ս Գերմանիան կարող է...

Կարդալ ավելին
Հայաստան-Թուրքիա կարգավորման գործընթացն ու մայիսյան ընտրությունները Թուրքիայում

Ինչո՞ւ են Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանվածները ձգտում ստանալ փախստականի կարգավիճակ

October 2023

Սոցիալ-տնտեսական խնդիրներից զատ, Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված անձինք բախվում են իրավական տարաբնույթ խնդիրների։ Նրանց մի մասը որպես լուծում տեսնում է իրենց...

Կարդալ ավելին
Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

October 2023

Միքայել Զոլյան Մի քանի ամիս առաջ տեքստ էի գրում Մերձավոր Արևելքի հակամարտության մասին մի հեռուստահաղորդման համար, որը պետք է հայ...

Կարդալ ավելին

Մեր մասին

Հանդես` մտածող և ոչ անտարբեր մարդկանց համար

Պարբերականներ

  • 2024-ին ընդառաջ. Արցախն առանց հայերի, խաղաղության ու իրավունքների վերականգնման հույսեր
  • Հայաստանի Հանրապետության եռամիասնական գերխնդիրը 2024 թվականին
  • Հայաստանն ու Ադրբեջանը 2024 թ. նախաշեմին. խաղաղությու՞ն, թե՞ նոր պատերազմ

Հետադարձ կապ

+374-479-42693

[email protected]

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.

  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.