Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները
Аналитикон
Արդյունք չի գտնվել
Դիտել բոլոր արդյունքները

Տան պատերից դուրս

marut
November 2015
ԼԳԲՏ այլընտրանքային դիսկուրսի ձևավորման խոչընդոտներ

 

Lusine SaghumyanԼուսինե ՍԱՂՈՒՄՅԱՆ
Անկախ հետազոտող
Երևան

Հայաստանը աչքի չի ընկնում ԼԳԲՏ անձանց` հասարակության մեջ ընդունված լինելու բարձր մակարդակով: Ավելին, հետազոտությունները (Կովկասյան Բարոմետր, Համաշխարհային արժեքների հարցում) ցույց են տալիս, որ հասարակության խիստ մեծամասնությունը (95-97%) անհանդուրժող դիրքորոշում է արտահայտում ԼԳԲՏ նկատմամբ: Նմանատիպ վերաբերմունքը պայմանավորված է մի շարք գործոններով: Խորհրդային միության տարիներին և անկախության առաջին տարիներին, մինչև Հայաստանի՝ Եվրոպական Խորհրդին անդամակցությունը (2003 թ.), Հայաստանում նույնասեռ տղամարդկանց սեռական կապը քրեորեն հետապնդելի արարք էր համարվում: Այս հանգամանքը ոչ միայն բացառում էր ԼԳԲՏ անձանց տեսանելիությունը հասարակության մեջ, այլև խոչընդոտում ԼԳԲՏ հանրային դիսկուրսի ձևավորմանը:Միայն անկախության ձեռքբերումից հետո, հաշվի առնելով Հայաստանի ստանձնած միջազգային պարտավորությունները և երկրի կողմից որդեգրած ժողովրդավարացման քաղաքականությունը, փոքրամասնությունների համար ևս հնարավորություն ստեղծվեց՝ բարձրաձայնելու իրենց գոյության մասին, խոսելու խնդիրներից:

Այնուամենայնիվ, գործոնները չեն սահմանափակվում միայն իրավական արգելքներով: Քրիստոնեությունը, լինելով Հայաստանում գերիշխող կրոնական ուղղություն, մեծապես նպաստել է ԼԳԲՏ շուրջ բացասական կարծիքի ձևավորմանը: Երկրում կրոնի հիմնական ներկայացուցիչ Հայ Առաքելական Եկեղեցին բազմիցս արտահայտել է իր դիրքորոշումը՝ դեմ արտահայտվելով ԼԳԲՏ-ին՝  պիտակելով այն մեղք:

Մեկ այլ գործոն է նաև օրեցօր աճող ազգայնականությունը, որը կառուցվում է ԼԳԲՏ բացառման հիման վրա` նպաստելով Հայաստանում այդ խմբի նկատմամբ բացասական ընկալման խորացմանը:

ԼԳԲՏ թեման միայն վերջին տարիներին է դարձել լայնորեն քննարկման առարկա. դեռևս մի քանի տարի առաջ հազվադեպ էին հանդիպում հարթակներ, որտեղ թեման շոշափվում էր, առավել ևս՝ քննարկվում: Հայտնի ասացվածքի համաձայն` արգելված պտուղը քաղցր է. թեման, լինելով տարիներ շարունակ արգելված, այնուամենայնիվ, հետաքրքրության կիզակետում էր, ինչպես սեռականությանը վերաբերող ցանկացած թեմա, սակայն թեման հրապարակայնորեն քննարկման չէր արժանանում:

Վերջին տարիներին, սակայն, նկատվում է ԼԳԲՏ թեմայի շուրջ դիսկուրսի ձևավորում. դա պայմանավորված է մի շարք գործոններով: Նախևառաջ, նույնասեռ տղամարդկանց սեռական ակտի ապաքրեականացումը հնարավորություն ստեղծեց թեման ազատորեն քննարկելու: Սակավաթիվ, բայց հայտնվեցին մարդիկ, ովքեր խոսեցին իրենց սեռական կողմնորոշման և/կամ գենդերային ինքնության մասին:

Հարկ է նշել նաև տրանսվիստիտ սեքս-աշխատողների (մարմնավաճառ)` հանրային տարածքում հայտնվելու փաստը, որը ևս դիսկուրսի ձևավորման խթան հանդիսացավ:

Հաջորդ ազդեցիկ գործոնը վերջին տարիներին համացանցի լայն տարածումն է երկրում, որի արդյունքում հասարակության լայն շերտերի ներգրավվածությունը սոցիալական ցանցերում խթանեց նաև հանրային քննարկումների ծավալումը և տեղեկատվության ավելի արագ և նպատակաուղղված տարածումը:

Այնուամենայնիվ, ԼԳԲՏ շուրջ հանրային դիսկուրսը հիմնականում կրում է բացասական նրբերանգ: Գերիշխում է ԼԳԲՏ բացառման կամ օտարման դիսկուրսը, որը հիմնականում արտահայտվում է ազգայնական գաղափարախոսության միջոցով:

Ազգայնական դիսկուրսը բացառում է ԼԳԲՏ մարդկանց և նրանց համախոհներին` նրանց կաղափարելով ազգի թշնամու կերպարի մեջ: Այս դիսկուրսը ոչ միայն բացառում է ԼԳԲՏ անձանց հնարավոր ներդրումը ազգի վերարտադրողականության գործում, այլև ԼԳԲՏ-ին կաղապարում է թշնամու կերպարի մեջ՝ հավասարեցնելով արտաքին թշնամու հետ՝ մեղադրելով նրանց ազգի մեծագույն սրբության` ընտանիքի քայքայման, հետևաբար նաև ազգի ոչնչացման մեջ:

«Հայը չի կարող գեյ լինել» արտահայտությունը իր մեջ ամբողջությամբ ամփոփում է այն օտարումը, որին ենթարկվում են ԼԳԲՏ անձիք Հայաստանում: Ազգայնականությունը շեշտադրում է ազգի մաքրությունը` բացառելով ԼԳԲՏ գոյությունը ազգի ներսում` համարելով այն պիղծ, այլասերվածություն:

Երբեմն այս թեմայի շուրջ քննարկումները արհեստականորեն ուրճացվում են` հասարակական ուշադրությունը շեղելով կենսական նշանակության թեմաներից, որոնց շուրջ հասարակությունը համախմբվելու փորձեր է իրականացնում: ԼԳԲՏ թեման հասարակությունը մանիպուլիացիայի ենթարկելու երկու հաջողակ թեմաներից մեկն է` Ղարաբաղյան կոնֆլիկտի հնարավոր սրացումներին համընթաց: Այս երկու թեմաների առաջ բերումն է, որ մարդկանց “սթափեցնում է” և ուշադրությունը շեղում հնարավոր ըմբոստ զարգացումներից:

Ազգայնական գաղափարախոսության գերիշխումը Հայաստանում խոչընդոտում է նաև ԼԳԲՏ շուրջ այլընտրանքային դիսկուրսի ձևավորմանը:

ԼԳԲՏ թեմայով դրական, կամ նույնիսկ չեզոք արտահայտվելը իր մեջ բազմազան ռիսկեր է պարունակում` սկսած նրանից, որ անձը կարող է ինքը պիտակվել նույնասեռական, վերջացրած ատելության հիմքով սպառնալիքներով և ոտնձգություններով: ԼԳԲՏ թեմայի շուրջ ոչ բացասական կարծիքը ոչ միայն չի խրախուսվում, այլև խիստ դիմադրության է արժանանում: Հետևաբար, ԼԳԲՏ թեմայով հասարակության մեջ ոչ բացասական արտահայտվելը խիզախություն է պահանջվում. նախևաջառ, անհատը պետք է պատրաստ լինի դիմակայելու համընդհանուր հոմոֆոբիային, որը ոչ միայն ուղղված է ԼԳԲՏ մարդկանց նկատմամբ, այլև բոլոր նրանց դեմ, ովքեր սոլիդարություն են հայտնում ԼԳԲՏ-ին կամ խոսում են մարդու իրավունքների և համընդհանուր (universal) իրավահավասարության կոնտեքստում: Վերջին տարիներին արված մի քանի տարբեր հետազոտություններ վկայում են, որ ԼԳԲՏ նկատմամբ համատարած բացասական տրամադրվածությունը անփոփոխ է: Ըստ այդ հետազոտությունների` Հայաստանում յուրաքանչյուր 10-ից առնվազն 9-ը ԼԳԲՏ նկատմամբ բացասական տրամադրվածություն ունի: Հետևաբար, պատահական չէ ԼԳԲՏ թեմային առնչվող յուրաքանչյուրի նույնապես պիտակավորումը:

Համատարած հոմոֆոբիայի պայմաններում, անիրատեսական է նաև ակնկալել ԼԳԲՏ անձանց կողմից իրենց սեռական կողմնորոշման կամ գենդերային ինքնության մասին բարձրաձայնելը: Նույնիսկ ամենամոտ հարազատների կողմից մերժված լինելու վախը ԼԳԲՏ անձնանց ստիպում է լռել և ապրել երկակի կյանքով` մի կողմից հաճոյանալով հասարակությանը, մյուս կողմից հետևելով սեփական ցանկություններին:

«Ինչ անում են, թող իրենց տան պատերից ներս անեն». ևս մեկ տարածված դիրքորոշում, որը ցույց է տալիս, որ ԼԳԲՏ միայն թաքնված, ծածուկ տեսակն է հանդուրժվում: Թեմայի հանրայնացումը չի խրախուսվում:

ԼԳԲՏ թեմայով մասնագիտական դիսկուրսում տեղաշարժը ևս սակավ շոշափելի է: Մասնագետները, ովքեր չեն ցանկանում պիտակվել որպես ԼԳԲՏ պաշտպան կամ խմբի ներկայացուցիչ, գերադասում են լռել կամ շրջանցել թեման: Հետևաբար մասնագիտական դիսկուրսը ձևավորում են առավելապես նույնասեռականությունը հիվանդություն համարող և դրա դեմ պայքարող մասնագետները, ովքեր իրենց կարծիքները հիմնավորում են առավելապես ժամանակավրեպ գրականությանը հղումներ կատարելով:

ԼԳԲՏ այլընտրանքային դիսկուրսի ձևավորման առաքելությունը ստանձնել են ԼԳԲՏ և մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող ՀԿ-ները և ակտիվիստները: Սակայն նրանք էլ մշտապես վտանգված են զգում` հաշվի առնելով իրենց հասցեին հնչող ատելության կոչերն ու սպառնալիքները: Չնայած այն փաստին, որ նրանց կողմից ԼԳԲՏ դիսկուրսը կառուցվում է հավասարության և իրավունքերի համընդհանուր պաշտպանվածության արժեքների հիման վրա, նրանք մեղադրվում են ԼԳԲՏ պրոպագանդայի մեջ:

ԼԳԲՏ պրոպագանդայի ընկալումը միանշանակ չէ. հանդիպում են կարծիքներ, ըստ որոնց ԼԳԲՏ պրոպագանդա կարելի է համարել նույնիսկ ԼԳԲՏ սոսկ գոյությունը,  և կան կարծիքներ, ըստ որոնց, ԼԳԲՏ պրոպագանդան թեմայի հանրայնացումն է, ԼԳԲՏ մարդկանց հանրային տարածքներում հայտնվելը կամ խմբին հատուկ սիմվոլիկայի հանրայնացումը:

Պատահական չէ, որ Հայաստանում տարածված է այն միֆը, որ ԼԳԲՏ թիվը կարող է ավելանալ, եթե նրանք ավելի տեսանելի լինեն հասարակության մեջ:

Այդ իսկ պատճառով, սվիններով է ընդունվում ԼԳԲՏ մասին ցանկացած դրական կամ չեզոք կարծիք: Վախը, որ ԼԳԲՏ թիվը հնարավոր է ավելանա, սարսափեցնում է մարդկանց` խթանելով ԼԳԲՏ նկատմամբ բացասական տրամադրվածությունը:

Նման իրավիճակում դժվար է պատկերացնել թեմայի շուրջ առողջ բանավեճ:

Չնայած ԼԳԲՏ-ն որևէ արտոնություն չի պահանջում սեփական իրավունքների պաշտպանության համար պայքարելով, այլ ևս մեկ անգամ բարձրաձայնում է իրավահավասարության գաղափարը, նրանք պիտակվում են որպես արևմտյան կործանիչ արժեքների կրողներ, իսկ նրանց իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող ՀԿ-ները մեղադրվում են արևմտյան պատվեր կատարելու մեջ՝ պատրաստ կործանել սեփական երկիրը սեփական շահը բավարարելու համար:

Չնայած այն բանին, որ ԼԳԲՏ թեմայի արծարծումը հայ հասարակության մեջ առավելապես բացասական արտահայտում ունի, այնուամենայնիվ, թեման այլևս տաբուացված չէ: Թեմայի շուրջ դրական կամ չեզոք դիսկուրսի ձևավորումն է խոչընդոտների հանդիպում` բացառելով այլընտրանքային մոտեցումները: Թերևս հարկ է նշել, որ յուրաքանչյուր թեմայի` տաբուացված լինելուց անցումը քննարկվող թեմայի առաջին քայլն է հետագա լայնածավալ և բազմաբովանդակ քննարկումների ծավալման համար, որտեղ յուրաքանչյուրը իրավունք կունենա արտահայտելու իր տեսակետը առանց պախարակման առարկա դառնալու վախից:

Թեման ամբողջությամբ չքննարկվող լինելուց տրանսֆորմացվում է քննարկվող թեմայի: Չնայած քննարկումների բացասական կոնտեքստին, ատելություն պարունակող կոչերին և արտահայտություններին, հասարակությունը այլևս չի ժխտում ԼԳԲՏ գոյությունը Հայաստանում, ավելին, բարձրաձայնում է թեման և դարձնում քննարկման առարկա:

ԼԳԲՏ թեմայով հանրային բազմակողմանի քննարկումներ ազատորեն ծավալելը դեռևս խնդիր է, սակայն տան ամուր պատերը արդեն իսկ թուլացել են:

Թեգեր ԼԳԲՏԿովկասՀայաստանՏաբու

Նմանատիպ  նյութեր

Ռուսաստանի մեղսակցությունը Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղաշինության և խաղաղապահության մեջ

Ռուսաստանի մեղսակցությունը Լեռնային Ղարաբաղում խաղաղաշինության և խաղաղապահության մեջ

December 2023

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ընթացող Ղարաբաղյան հակամարտության շրջանակներում Ռուսաստանի դերը և ռուս խաղաղապահ առաքելության լիակատար ձախողումը Սոսի Թաթիկյանի հոդվածի հիմնական...

Կարդալ ավելին

Գերմանիան պետք է կարևոր դեր խաղա Ադրբեջանի դեմ պատժամիջոցների հարցում․ Շտեֆան Մայստեր

November 2023

Ինչո՞ւ է Գերմանիան ակտիվացել Հարավային Կովկասում, մասնավորապես, հայ-ադրբեջանական գործընթացում, ի՞նչ հեռանկարներ ունի հայ-գերմանական պաշտպանական համագործակցությունը և ինչպե՞ս Գերմանիան կարող է...

Կարդալ ավելին
Հայաստան-Թուրքիա կարգավորման գործընթացն ու մայիսյան ընտրությունները Թուրքիայում

Ինչո՞ւ են Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանվածները ձգտում ստանալ փախստականի կարգավիճակ

October 2023

Սոցիալ-տնտեսական խնդիրներից զատ, Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանված անձինք բախվում են իրավական տարաբնույթ խնդիրների։ Նրանց մի մասը որպես լուծում տեսնում է իրենց...

Կարդալ ավելին
Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

Ծայրահեղականության պատանդները․ ողբերգություն Մերձավոր Արևելքում

October 2023

Միքայել Զոլյան Մի քանի ամիս առաջ տեքստ էի գրում Մերձավոր Արևելքի հակամարտության մասին մի հեռուստահաղորդման համար, որը պետք է հայ...

Կարդալ ավելին

Մեր մասին

Հանդես` մտածող և ոչ անտարբեր մարդկանց համար

Պարբերականներ

  • 2024-ին ընդառաջ. Արցախն առանց հայերի, խաղաղության ու իրավունքների վերականգնման հույսեր
  • Հայաստանի Հանրապետության եռամիասնական գերխնդիրը 2024 թվականին
  • Հայաստանն ու Ադրբեջանը 2024 թ. նախաշեմին. խաղաղությու՞ն, թե՞ նոր պատերազմ

Հետադարձ կապ

+374-479-42693

[email protected]

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.

  • Գլխավոր
  • Արխիվ
    • Արխիվ(2009-2011)
  • Հետադարձ կապ
  • Մեր մասին
  • Հրապարակումներ
    • Խմբագրական
    • Հոդվածներ
    • Արտատպություն
  • Խմբագրի ընտրանի
  • Armenian

© All rights reserved 2022 | The Analyticon.