44-օրյա պատերազմից հետո և հատկապես այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանը ներխուժեց Հայաստանի Հանրապետության միջազգայնորեն ճանաչված տարածք, հայ-ռուսական հարաբերությունները դժվար է այլ կերպ գնահատել, քան ճգնաժամ։ Դրա պատճառն առաջին հերթին Ռուսաստանից մեր միֆականացված ակնկալիքներն էին, որոնք, ինչպես ցույց է տալիս կյանքը, երբեք էլ լուրջ հիմքեր չեն ունեցել, թեև դրանք հետևողականորեն արմատավորվել են հայկական միջավայրում։ Պատճառներից մեկն էլ հենց Ռուսաստանի ցինիկ վերաբերմունքն է իրավապայմանագրային այն ողջ բազայի նկատմամբ, որը հետևողականորեն ընդլայնվել է հայաստանյան բոլոր վարչակարգերի կողմից 1991 թվականից հետո, դա ներկայացվելով որպես «մեծ բարիք», որը բխում է բացառապես Մոսկվայի «մեծահոգությունից»։
Պատմությունը մեզ դաժան դաս տվեց առ այն, թե ինչ ավարտ է ունենում «միակողմանի դարավոր բարեկամությունը» և ստիպեց պատասխանելու միանգամայն օրինաչափ հարցի՝ իսկ ի՞նչ անել այսքանից հետո։
Հանրային տրամադրությունները էականորեն փոխակերպվեցին շատ կարճ ժամանակաընթացքում. Ռուսաստանը վաղուց արդեն «չեմպիոն» չէ հանրային համակրանքներում, ինչպես ցույց են տալիս սոցիոլոգիական հարցումները, այն նույնիսկ սկսել է ընկալվել որպես հայկական պետականության համար գոյաբանական սպառնալիք։
Պաշտոնական Երևանը, անկախ իր քաղաքական նախապատվություններից, չի կարող հաշվի չնստել հանրային ընկալումներում առկա այս տեկտոնական փոփոխությունների հետ։ Սակայն բաց է մնում հետևյալ հարցը՝ ՀԱՊԿ-ի ու ԱՊՀ-ի աշխատանքներին մասնակցելուց դե-ֆակտո հրաժարումը այն պարագայում, երբ պահպանվում է դրանց դե-յուրե անդամակցումը, որքանո՞վ է ամբողջական ու ընկալելի դարձնում Հայաստանի կառավարության քաղաքական ուղեգիծը։
Հայաստանի ընթացիկ քաղաքական ուղեգիծը քննադատվում է երեք դիրքերից. առաջին՝ «այնքան էլ լավ չէ ընկերություն անում», կամ էլ, ավելի ստույգ, «ընդհանրապես ընկերություն չի անում» Ռուսաստանի հետ, երկրորդ՝ ոչ այնքան արագ և ոչ այնքան հետևողականորեն է անջրպետվում Ռուսաստանից՝ պահպանելով Հայաստանում Ռուսաստանի ոչ այնքան նորմալ ու մեծ ներկայությունը, ինչն, ըստ էության, կորցրել է իր նշանակությունը հայկական շահերի տեսանկյունից, և երրորդ՝ որ Հայաստանի գործողությունները կրում են դրվագային, կիսատ-պռատ և ոչ համակարգային բնույթ, ավելին՝ զուրկ են ռազմավարական հորիզոնից։ Իշխող թիմից հաճախ լսվող երկակի հրապարակային հայտարարություններն էլ ավելի են բարդացնում «որտե՞ղ ենք մենք և ու՞ր ենք գնում» կարևորագույն հարցի ընկալումը։ Էլ չենք խոսում հեռանկարի մասին՝ կարճաժամկետ, միջնաժամկետ և երկարաժամկետ։ Եւ մեր վերլուծական հանդեսի նոր թողարկման հեղինակների քննադատական դիրքորոշումը պայմանավորված է հենց խնդրո առարկայում առավել պարզություն մտցնելու ցանկությամբ։
«Անալիտիկոն»-ի խմբագրություն
