Քրիստին ԲԱԼԱՅԱՆ
1
– Տղա՛ս, վաղը քեզ հետ գնալու ենք առաջին դասարան․ դու կծանոթանաս նոր ընկերների և լավ ուսուցչուհու հետ։
– Մայրի՛կ, հրաշալի՛ է։ Հիմա, թեև ոտքերս թույլ են և ստիպված եմ հաշմանդամի սայլակից օգտվել, ես ամեն օր տնից դո՞ւրս եմ գալու։
– Այո՛, անու~շս, դու սովորելու ես կարդալ և գրել, բոլորի հետ ընկերություն ես անելու և վայելելու ես կյանքը։
30.09.2019 թ․
– Անո՛ւշս, արթնացի՛ր, դպրոցից ուշանում ես։
– Ո՛չ, մայրի´կ, դպրոց չե՛մ գնա։ Ես չեմ ուզում սովորել․ ես նրանցից տարբեր եմ․ նրանք ինձ հետ ընկերություն անել չեն ուզում, իսկ դու շատ ես չարչարվում ինձ աստիճաններով բարձրացնելիս։ Եվ, առհասարակ, չար երեխաների մասին ինչու՞ խոսեմ, եթե անգամ մեծահասակ շինարարներն իմ մասին չեն մտածել․․․
Ներառականություն․ ի՞նչ է դա և ինչի՞ հետ է այն «մատուցվում»։ Այն նոր հասկացություն ու ընկալում է, իսկ ամեն մի նոր բան, ինչպես հայտնի է, հասարակությունը զգուշորեն է ընդունում։ Ներառականությունը ենթադրում է ներգրավում։ Դա մի կենսակերպ է, որի շնորհիվ յուրաքանչյուր մարդ, անկախ իր ունեցած ֆիզիկական, մտավոր, սոցիալական, զգայական, լեզվական և այլ առանձնահատկություններից, ստանում է հասարակության մեջ արժանապատվորեն ապրելու և ուսանելու հնարավորություն։ Ընդ որում՝ առողջական սահմանափակ հնարավորություներ ունեցող մարդկանց համար ստեղծվում են հատուկ պայմաններ՝ ուսումնական շինությունների վերաձևում, ուսուցման նոր մեթոդաբանություններ, հարմարեցված ուսումնական ծրագրեր, գնահատման փոփոխված չափորոշիչներ, մատչելի ֆիզիկական միջավայր և այլն։ Արցախում, ըստ համապատասխան օրենքի, ներառական կրթությունը կրթական համակարգի մաս է կազմում 2013 թվականից։ Սակայն, պարզվում է, որ օրենքն իրականում չի գործում։ Ինչո՞ւ։ Այս հարցի պատասխանը մենք ստացանք՝ թեմայի շուրջ հասարակական բանավեճ ծավալելով։
2
2019 թ․ հոկտեմբերի 23-ին կրթության, առողջապահության, սոցիալական ապահովության, քաղաքաշինության, էկոնոմիկայի նախարարությունների, դպրոցների, մանկապարտեզների, հիվանդանոցների և մի քանի հասարակական կազմակերպությունների մասնակցությամբ տեղի ունեցավ հանդիպում-բանավեճ, որին ներկա են եղել նաև հոգեբաններ, սահմանափակ կարողություններով նորմատիպիկ երեխաների ծնողներ, հաշմանդամություն ունեցող անձինք, ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչներ և այլք։ Բանավեճի ընթացքում պարզ դարձավ, որ ընդունված օրենքը փոխանցել են ուսուցիչներին, որոնք այս բարդ խնդրի հետ մեն- մենակ են մնացել։ Մի կողմից՝ դասարաններում աշակերտների քանակը (35–40 աշակերտ), մյուս կողմից՝ տարիներով փողոց դուրս չեկած փոքրիկներ, ի հավելումն դրա՝ իրադարձությունների այդպիսի ընթացքին անպատրաստ ծնողներ։
«Ես դեմ եմ, որ իմ երեխան սովորի հիվանդ երեխայի հետ միասին։ Իսկ եթե նա վարակվի՞։ Թող գնան հատուկ դպրոցներ»,- սա մեջբերում է առաջին դասարանցու ծնողի խոսքերից։
Բանավեճը տևեց երկու ժամից ավել։ Ի վերջո, բոլորը համաձայնվեցին, որ հայտնի ասույթը՝ մարտադաշտում մեկն էլ զինվոր է, տվյալ դեպքում այնքան էլ ճիշտ չէ, և որ հարկ է միավորվել ու տվյալ խնդիրը լուծել համակարգված ձևով։ Բանավեճը նախաձեռնած «ՄիլաԳրի» հիմնադրամի ներկայացուցիչները խոստացան հաճախակի կազմակերպել նմանատիպ հանդիպումներ՝ ներառականության զարգացման ոլորտում իրավիճակը գնահատելու համար։
3
– Տղա՛ս, ո՞ւր ես։
– Մայրի՛կ, մի՛ մտահոգվիր։ Ես արդեն դպրոցի ավտոբուսում եմ․ գիտե՞ս, չէ՞, որ այն բոլորին է հարմարեցված։ Հա, մոռացա զգուշացնել, դասերից հետո մենք ընկերների հետ գնալու ենք ստեփանակերտյան աշունը վայելելու։
